دکتر پوریا گیل مجری طرح تحقیقاتی فناورانه با عنوان « کیت تشخیص نانومولکولی تقلبات گوشتی حرام» در گفتگو با روابط عمومی و واحد ترجمان دانش معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه به تشریح این طرح پرداخت.

با تشکر از جنابعالی لطفا ضمن معرفی خود، سوابق علمی-پژوهشی و اجرایی مرتبط با این پژوهش را بیان بفرمایید.

اینجانب پوریا گیل، فارغ التحصیل مقطع دکتری تخصصی نانوبیوتکنولوژی از دانشگاه تربیت مدرس در سال ۱۳۹۰، در حال حاضر استاد نانوبیوتکنولوژی و مدیر گروه نانوتکنولوژی پزشکی دانشکده فناوری‌های نوین پزشکی هستم. همچنین به عنوان معاون پژوهشی مرکز تحقیقات سلامت فراورده­های گیاهی دامی و همینطور سردبیر مجله دین و سلامت در دانشگاه علوم پزشکی مازندران فعالیت دارم. با توجه به علایق مطالعاتی، پژوهش‌های اینجانب در زمینه سلامت مادی و معنوی فراورده­های غذایی با استفاده از فناوری‌های نوین از جمله نانوتکنولوژی و بیوتکنولوژی بوده است. ثبت ۲۵ عنوان اختراع ملی و بین المللی، راه اندازی یک واحد فناور تحقیق و توسعه محصولات استراتژیک تشخیصی و تهیه سه نمونه پروتوتایپ محصول کیت تشخیصی برای تجاری سازی و ورود به بازار از جمله فعالیت های علمی پژوهشی اینجانب می‌باشد.

دلیل اصلی شما برای انتخاب این طرح تحقیقاتی چه بود؟ همکاران شما در اجرای این تحقیق چه افرادی بودند؟

آلاینده­ها، سموم و تقلبات در مواد غذایی یکی از تهدیدات جدی نظام سلامت کشور محسوب می­شود. پیرو فراخوان­های مکرر سازمان غذا و داروی کشور برای بومی­سازی و کسب دانش فنی ساخت کیت‌های تشخیصی آلاینده­های مواد غذایی مبتنی بر فناوری‌های پیشرفته امروزی، اینجانب به اتفاق پژوهشگران مرکز تحقیقات سلامت فراورده­های گیاهی دامی و گروه نانوتکنولوژی پزشکی علاقمند به انجام تحقیقات فناورانه و محصول محوری شدیم که بتواند به تقاضای اعلام شده از سوی سازمان غذا و دارو، چه در استان مازندران چه در سطح کشور، پاسخگو باشد.

در این راستا از سال ۱۳۹۶ با هدایت دانشجویان کارشناسی ارشد نانوتکنولوژی پزشکی به سمت انجام پایان نامه­های تقاضا محور، انجام طرح­های تحقیقات فناورانه با اولویت تحقیق و توسعه روش­های تشخیص نانومولکولی برای شناسایی انواع آلاینده­ها، سموم و تقلبات مواد غذایی به صورت جدی پیگیری شد. از دستاوردهای این رویکرد می‌توان از اجرای ۱۰ طرح تحقیقات فناورانه، آموزش مهارت‌های فناورانه به ۱۲ دانشجوی تحصیلات تکمیلی، انتشار بیش از ۲۰ مقاله، ثبت ۵ عنوان اختراع ملی و بین المللی و تهیه ۳ نمونه کیت پروتوتایپ تشخیصی نام برد. لازم به یادآوری است که سرکار خانم دکتر عادله رأفتی (عضو محترم هیأت علمی گروه نانوتکنولوژی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مازندران) همکار اینجانب در طراحی و اجرای طرح تحقیقاتی حاضر بوده اند.

لطفا پژوهش‌تان را معرفی کرده و در مورد ویژگی‌ها‌ و نوآوری‌های آن توضیح دهید؟

عنوان این پژوهش فناورانه طراحی و ساخت کیت تشخیص نانومولکولی تقلبات گوشتی حرام است. در این تحقیق با طراحی و ساخت یک نانوپروب مغناطیسی، یکی از پروتئین­های اختصاصی موجود در گوشت خوک (یا گراز) شناسایی شد. نمونه مورد آزمایش می­تواند گوشت لُخم، یا ترکیب شده با انواع دیگر گوشت و همچنین به صورت خام یا پخته شده باشد. این نانوپروب در مدت زمان کمتر از ۳۰ دقیقه، توانایی شناسایی حداقل ۰۵/۰ گرم به ازای یک گرم ترکیب گوشتی را دارد. ساخت این کیت گام موثری در مجهز کردن آزمایشگاه‌های کنترل و نظارت مواد غذایی در زمینه شناسایی ترکیبات گوشتی در محصولات سنتی و صنعتی موجود در بازار از جمله شناسایی تقلبات گوشتی حرام از جنس گوشت خوک یا گراز خواهد بود.

آیا این پژوهش به مرحله اجرا و یا بهره برداری درآمده است؟

بله، این پروژه پس از طی مراحل آزمایشگاهی و ثبت مالکیت فکری محصول منتج از آن به صورت پتنت بین المللی(گواهی ثبت اختراع بین المللی به شماره WO2021116781)، دارای حق تقدم تجاری سازی در ۱۵۳ کشور جهان از جمله جمهوری اسلامی ایران است. همچنین فاز طراحی صنعتی این کیت در قالب طرح فناورانه در دوره هفتم فراخوان طرح‌های شهید احمدی روشن (بهمن ۱۴۰۱) با حمایت بنیاد ملی نخبگان ریاست جمهوری به انجام رسیده و هم اکنون (اسفند ۱۴۰۲) با کسب گرنت فناور برتر از موسسه نیماد وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، در مرحله ورود به فاز طراحی تولید نیمه صنعتی و سپس اخذ مجوزهای مربوط به ساخت و پروانه تولید برای ورود به بازار کشور و منطقه می­باشد.

آقای دکتر این طرح پژوهشی چه گره ای از مشکلات مردم باز خواهد کرد؟

استفاده از این کیت تشخیص نانومولکولی تقلبات گوشتی توسط آزمایشگاه­های کنترل مواد غذایی زیرمجموعه سازمان‌های غذا و دارو و دامپزشکی کشور، می­تواند زمینه‌ساز عدم ورود محصولات گوشتی حرام از نوع گوشت خوک یا گراز به سفره مردم شود و علاوه بر وجه تضمین سلامت محصولات گوشتی، از آلوده شدن غذای مردم به لقمه­ی حرام پیشگیری نماید.

شما چه انتظاری از مسئولین و متولیان امور پژوهشی در زمینه توسعه و یا حمایت از فعالیت‌های مشابه دارید و چه راهکارهایی را پیشنهاد می‌کنید؟

با توجه به اهمیت دسترسی و استفاده مردم از محصولات غذایی حلال و عاری از هرگونه موارد مشکوک به حرام، انتظار می­رود حمایت­های مالی مورد قرارداد با موسسه نیماد وزارت بهداشت با نظارت دانشگاه علوم پزشکی مازندران به موقع در اختیار فاز نیمه صنعتی این پروژه و موارد مشابه قرار گیرد و همچنین معاونت غذا و داروی وزارت متبوع و دانشگاه در خصوص صدور مجوزهای تایید و پروانه ساخت این کیت همراهی و پشتیانی لازم را داشته باشند.

اگر توضیح دیگری درخصوص برنامه‌های‌ آتی و اهدافتان دارید در خاتمه این گفتگو بفرمایید:

جدی­ترین برنامه آتی اینجانب و همکاران، پیگیری انجام موفق مرحله نیمه صنعتی کیت تشخیص نانومولکولی تقلبات گوشتی حرام در واحد فناور« نانوزیست فناوری کوثر»، واقع در مرکز رشد اقماری دانشکده فناوری‌های نوین پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مازندران، با همکاری مرکز تحقیقات سلامت فراورده‌های گیاهی و دامی دانشگاه می­باشد. همچنین طراحی و توسعه دانش فنی ساخت کیت‌های تشخیص نانومولکولی تقلبات غذایی از جمله سایر موارد حرام و مکروه در فراورده‌های غذایی مورد استفاده مردم در دستور کار می­باشد.