تاثیر الگوهای اقلیمی بر میزان بروز بیماری های قلبی و عروقی در ایران

دکتر امیرحسین گودرزیان طی گفتگویی با روابط عمومی و واحد ترجمان دانش معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه، در مورد طرح تحقیقاتی مرور نظام‌مند تاثیر الگوهای اقلیمی بر میزان بروز بیماری‌های قلبی و عروقی در ایران توضیحاتی ارائه کردند.

*با تشکر از جنابعالی لطفا ضمن معرفی خود، سوابق علمی-پژوهشی و اجرایی مرتبط با این پژوهش را بیان بفرمایید.

اینجانب امیرحسین گودرزیان، دانش‌آموخته مقطع کارشناسی ارشد روان پرستاری از دانشگاه علوم پزشکی مازندران در سال ۱۳۹۹و درحال حاضر دانشجوی دکترای تخصصی پرستاری در دانشگاه علوم پزشکی تهران می باشم. حاصل فعالیت‌های علمی بنده انتشار بیش از ۱۳۰ مقاله به زبان‌های انگلیسی و فارسی در مجلات معتبر علمی و داوری مقالات در بیش از ۲۰ عنوان مجله بین‌المللی از جمله مجله اروپایی پیشگیری از بیماری‌های قلب و عروق، بولتن سازمان جهانی بهداشت و مجله سلامت عمومی BMC (انتشارات مرکزی زیست پزشکی بریتانیا) می‌باشد.

گرایش‌های پژوهشی اینجانب طراحی ابزار و پرسشنامه جهت سنجش داده‌ها، بررسی اختلالات روانپزشکی در جمعیت سالم و بیماران و همچنین بررسی عوامل زمینه‌ساز و تشدیدکننده بیماری‌های قلبی و عروقی هست. در حال حاضر با همکاری سازمان هواشناسی کشور و وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی در حال تدوین کتابی در خصوص اثرات اقلیم و تغییرات آن بر بروز و تشدید بیماری‌های قلبی عروقی می باشم.

*دلیل اصلی شما برای انتخاب این طرح تحقیقاتی چه بود و همچنین گروه تحقیقاتی مربوطه را معرفی بفرمایید.
بیماری‌های قلبی و عروقی در کشورهای توسعه یافته و کشورهای رو به توسعه، همیشه در صدر موارد ابتلا به بیماری‌ها بوده و بیشترین مرگ و میر را به خود اختصاص داده‌اند.
در سال‌های اخیر پژوهشگران بسیاری در سراسر جهان در زمینه ارتباط تغییرات اقلیمی و آب و هوایی با میزان شیوع و بروز بیماری‌های قلبی و عروقی به ویژه سکته قلبی تحقیق کرده‌اند. روند تغییرات اقلیمی و دمایی و همچنین آلودگی هوا در کنار افزایش فراوانی بیماری‌های قلبی عروقی به دلیل تغییرات سبک زندگی و تغذیه ای چشم انداز نگران کننده‌ای دارد. نکته قابل توجه اینکه یکی از عوامل زمینه‌ساز این بیماری‌ها اختلال افسردگی هست که خود با تغییرات اقلیمی، دمایی و آلودگی هوا ارتباط تنگاتنگی دارد.

با توجه به اقلیم‌های متفاوت و همینطور روند رو به افزایش بیماری‌های قلبی و عروقی در کشور، گروه تحقیقاتی ما برای اولین بار تصمیم به طراحی و اجرای مطالعاتی در خصوص ارتباط الگوهای آب و هوایی با بروز سکته حاد قلبی و سندرم حاد کرونری در ایران با همکاری سازمان هواشناسی کشور و مراکز درمانی قلب و عروق گرفت. همچنین در تکمیل این مطالعات، پروژه تحقیقاتی مرور نظام‌مند تاثیر الگوهای اقلیمی بر میزان بروز بیماری‌های قلبی و عروقی در ایران با همکاری آقایان دکتر سید حمید شریف نیا (دانشیار گروه پرستاری داخلی جراحی)، دکتر هدایت جعفری (دانشیار گروه پرستاری داخلی جراحی) و دکتر صمد گلشنی (فوق تخصص قلب و عروق) از دانشگاه علوم پزشکی مازندران و همینطور سازمان هواشناسی کل کشور و پژوهشگرانی از کشورهای آمریکا، مالزی و چین اجرا شد.
مرور نظام‌مند نوعی مطالعه با شواهد علمی سطح بالا هست که نتایج گردآوری شده از چندین مطالعه اولیه را به صورت جامع و یکپارچه ارائه می‌دهد و برای اطلاع‌رسانی یک موضوع سلامت به مسئولین، ارائه‌دهندگان خدمات سلامت و مردم مفید و ارزشمند است.

*لطفا به عنوان مجری طرح تحقیقاتی در مورد مراحل اجرایی و نتایج این پژوهش توضیح دهید.

ما برای اجرای مطالعات اولیه، ابتدا با سازمان هواشناسی کشور مکاتبه و داده‌های لازم مربوط به پارامترهای هواشناسی مانند دما، بارندگی و سرعت وزش باد را به تفکیک مناطق جداگانه شمال، غرب و جنوب غرب کشور دریافت نمودیم. در ادامه از طریق ارتباط با مراکز جامع درمان بیماری‌های قلب و عروق در این مناطق، داده های مربوط به بیماران سکته قلبی و سندرم حاد کرونری را بدست آوردیم.
طبق برآورد مدل‌های آماری، در شمال کشور پارامتر دمای هوا (تغییر هوای سرد به گرم) تاثیر قابل توجهی بر میزان سکته قلبی داشت. همچنین در جنوب غرب کشور بسیاری از پارامترها مانند تعداد روزهای آفتابی و حداکثر دمای روزانه به طور معناداری با سکته قلبی و سندرم حاد کرونری مرتبط بودند.
مرور ساده این نتایج نشان داد که وضعیت‌های افزایش دما، موج های گرمایی مکرر، بدتر شدن کیفیت هوا و اختلال در امنیت غذایی از عوامل آب و هوایی کلیدی هستند که شیوع بیماری‌های قلبی عروقی را افزایش می دهند. همچنین یافته‌ها نشان دادند که جمعیت‌های آسیب پذیر از جمله افراد کم‌درآمد و حاشیه نشین بیشتر در معرض این مخاطره قرار می‌گیرند.

باید عرض کنم گزارش نتایج این مطالعات اولیه در قالب مقاله در مجلات معتبر « مجله ایرانی سلامت عمومی »، « چشم‌انداز ارتقای سلامت»، « مجله ایرانی پرستاری قلب و عروق » و « مجله تحقیقات دانشجویی زیست پزشکی طبری» منتشر شده است. اجرای پروژه مرور نظام‌مند نیز در مراحل نهایی هست و امیدواریم نتایج آن به زودی منتشر شود.

آقای دکتر گودرزیان، این طرح پژوهشی چه تاثیرمثبتی بر سلامت مردم دارد؟
مسئولین وزارت بهداشت و دانشگاه های علوم پزشکی می‌توانند از یافته‌های این مطالعه برای تصمیم‌گیری و آمادگی جهت مقابله با پیامد‌ منفی افزایش رخداد بیماری‌های قلبی و عروقی به دنبال تغییرات اقلیمی استفاده کنند. این برنامه‌ریزی می‌تواند به دو شکل برنامه واحد کشوری و برنامه‌هایی جداگانه برای شهروندان هر منطقه و استان متناسب با شرایط اقلیمی و آلودگی هوا مختص آن منطقه باشد.

همچنین مردم به ویژه افراد مستعد به این بیماری‌ها با آگاهی از محدوده دمایی پرخطر برای سندرم حاد کرونر و سکته قلبی، می‌توانند اقدامات پیشگیری موثری داشته باشند. یک ابتکار جالب در این زمینه می‌تواند اطلاع رسانی به موقع این شرایط خطرناک، مشابه وضعیت اعلام هشدارهای هوا شناسی، توسط رسانه‌ها و شبکه‌های مجازی با هماهنگی وزارت بهداشت و سازمان هواشناسی کشور باشد.

شما چه انتظاری از مسئولین امور پژوهشی در زمینه توسعه و یا حمایت از فعالیت‌های مشابه دارید؟
متاسفانه علی‌رغم تورم و افزایش سرسام‌آور هزینه‌های پژوهشی در سطح گسترده، حمایت های مالی کاهش چشمگیری داشته است. انتظار ما پژوهشگران به ویژه در مورد تحقیقات کاربردی این هست که این حمایت ها بیشتر شده و همچنین معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه های علوم پزشکی کشور بیشتر از قبل در زمینه برقراری ارتباط با سازمان‌های غیر علوم پزشکی و فراهم نمودن حمایت‌های مربوطه یاریگر پژوهشگران باشند.

*اگر توضیح دیگری درخصوص برنامه‌های‌ جاری،آینده و اهدافتان دارید در خاتمه این گفتگو بفرمایید:
برنامه آتی اینجانب و همکاران، طراحی و پیاده‌‌سازی سامانه یا نرم‌افزاری در بستر مجازی، با هماهنگی سازمان هواشناسی کشور و معاونت درمان وزارت بهداشت، به منظور دسترسی آسان مردم به داده‌ها و هشدارهای سلامت محور مرتبط با شاخص‌های آلودگی هوا و تغییرات نابهنجار دمایی می باشد. تلاش بر این هست که در این سامانه قابلیت پیش بینی و محاسبه میزان خطر برای بیماران قلبی و یا افراد با ریسک بالای این بیماری را ایجاد کنیم. همچنین بررسی تحقیقاتی اثرات سوء تغییرات اقلیمی بر افزایش بروز و یا تشدید سایر بیماری‌ها در دستور کار هست.
در پایان من هم بابت فرصتی که برای این مصاحبه پژوهش محور دادید تشکر می کنم.