آیا استفاده‌ی زیاد از وسایل دیجیتال می‌تواند به رشد کودک نوپای شما آسیب بزند؟ در این گزارش، دکتر «هریدارشان جی‌جی»، متخصص ارشد نوزادان و کودکان درباره‌ی اثرات منفی استفاده‌ی بیش‌ازحد از صفحه‌نمایش‌ها و توصیه‌هایی برای ایجاد عادت‌های سالم صحبت می‌کند.
به گزارش کیاپرس به نقل از انلی مای هلث؛ صفحه‌نمایش‌ها به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی روزمره تبدیل شده‌اند؛ در خانه، ماشین، رستوران یا مراکز خرید، همه‌جا حضور دارند. برای کودکان نوپا، این صفحه‌ها با رنگ‌های روشن، صداهای بامزه و تصاویر متحرک، بسیار سرگرم‌کننده‌اند. بسیاری از والدین نیز برای سرگرم‌کردن یا آرام‌کردن کودک، در حین انجام کارهای خانه یا شغلی، به سراغ این وسایل می‌روند. اما آیا این کار به ضرر فرزندشان تمام می‌شود؟
خطرات استفاده‌ی بیش‌ازحد از صفحه‌نمایش برای نوپایان
دکتر هریدارشان هشدار می‌دهد: «گرچه وسایل دیجیتال می‌توانند مفید و سرگرم‌کننده باشند، اما استفاده‌ی بیش‌ازحد از آن‌ها برای سلامت و رشد کودک نوپا زیان‌آور است.» سال‌های نخست زندگی برای رشد مغزی، یادگیری زبان و مهارت‌های اجتماعی کودک حیاتی‌اند. در ادامه، به برخی از آسیب‌های کلیدی اشاره می‌کنیم:
۱. تأخیر در گفتار
کودکان با گوش‌دادن به افراد، تماشای چهره‌ها و تلاش برای صحبت‌کردن، زبان می‌آموزند. دکتر هریدارشان توضیح می‌دهد: «تماشای طولانی‌مدت صفحه‌نمایش‌ها کودک را از این تجربه‌های ضروری محروم می‌کند و باعث اختلال در یادگیری زبان و توانایی بیان احساسات می‌شود.»
۲. مشکلات رفتاری
تماشای بیش‌ازحد ویدئوهای سریع و متحرک می‌تواند کودک را بی‌قرار، پرخاشگر یا غمگین کند. همچنین، باعث کاهش توان تمرکز می‌شود و کودک در انجام فعالیت‌های ساده دچار مشکل خواهد شد. دکتر هشدار می‌دهد: «زمان زیاد با صفحه‌نمایش می‌تواند منجر به بی‌صبری، ناراحتی، پرخاشگری و ناتوانی در آرام شدن شود.»
۳. اختلالات خواب
نور روشن وسایل دیجیتال به‌ویژه پیش از خواب، می‌تواند چرخه‌ی خواب کودک را به‌هم بزند. نور صفحه‌نمایش‌ها مغز را فریب می‌دهد و تصور می‌کند هنوز روز است. در نتیجه، کودک دیرتر به خواب می‌رود یا خوابش ناآرام می‌شود و این موضوع بر خلق‌وخو، یادگیری و سلامت او اثر منفی می‌گذارد.
۴. کاهش فعالیت بدنی
کودکان برای رشد سالم نیاز به حرکت، بازی و کشف محیط دارند. اگر آن‌ها مدت زیادی را در حالت نشسته با یک وسیله‌ی دیجیتال بگذرانند، فرصت‌هایی مانند دویدن، پریدن و بازی‌کردن را از دست می‌دهند. این موضوع می‌تواند منجر به ضعف عضلانی، وضعیت بدنی نامناسب و خستگی چشم شود.
چگونه سلامت کودک نوپا را حفظ کنیم؟
دکتر هریدارشان توصیه می‌کند: «برای رشد سالم جسمی و ذهنی، کودکان باید زمان کافی برای بازی، خواندن، آوازخوانی و کشف محیط اطراف داشته باشند.» فعالیت‌هایی مثل ساختن با مکعب، نقاشی یا بازی در فضای باز به رشد کودک کمک می‌کنند. والدین باید برای استفاده از صفحه‌نمایش‌ها محدودیت تعیین کنند و کودک را به بازی‌های واقعی و تعامل انسانی تشویق نمایند.
او می‌افزاید: «استفاده‌ی معتدل از وسایل دیجیتال می‌تواند مفید باشد، اما استفاده‌ی بیش‌ازحد قطعاً به رشد و سلامت کودک آسیب می‌زند. والدین باید بین تکنولوژی و بازی‌های سالم تعادل برقرار کنند تا کودک از مزایای فناوری بهره‌مند شود، بدون آن‌که از مراحل حیاتی رشد محروم گردد.»
یافته‌های علمی در تأیید این نگرانی‌ها
مطالعه‌ای در مجله JAMA Pediatrics نشان داد کودکانی که بیش از یک ساعت در روز از وسایل دیجیتال استفاده می‌کردند، در سن سه‌سالگی نمرات پایین‌تری در آزمون‌های زبان و تفکر کسب کردند. این یافته بر ضرورت محدودکردن زمان استفاده از صفحه‌نمایش برای رشد سالم مغز کودکان تأکید دارد.
جمع‌بندی
در دنیایی که صفحه‌نمایش‌ها همه‌جا هستند، استفاده‌ی بیش‌ازحد از آن‌ها می‌تواند بر گفتار، رفتار، خواب و سلامت جسمی کودک نوپا اثر منفی بگذارد. والدین باید با ایجاد تعادل و تشویق به بازی، گفت‌وگو و اکتشاف، به رشد سالم فرزند خود کمک کنند. همان‌طور که متخصص تأکید می‌کند، یافتن تعادل مناسب، کلید پرورش کودکانی سالم و شاد است.
