هر ۱۶ ثانیه، یک نوزاد مرده؛ آلودگی هوا چه نقشی دارد؟
کیاپرس / لودگی هوا مصیبت همواره کلانشهرهاست؛ بهویژه در فصول سرد. غول کریهالمنظری که از هر انگشتش بلا و مصیبت و بیماری سرریز است و حالا مدتی است که ارتباط آن با افزایش «سقط خاموش جنین» هم مطرح شده است.
به گزارش کیاپرس به نقل از شرق، سقط فراموششده یا سقط خاموش، مرگ جنین قبل از هفته بیستم بارداری است. در این وضعیت جنین مرده است و رشد متوقف شده؛ اما علائمی مانند خونریزی یا درد شکم وجود ندارد تا مادر متوجه توقف بارداری شود.
عاملی که روی مردهزایی (مرگ جنین بعد از هفته بیستم یا در حین زایمان) هم اثرگذار است؛ مصیبتی که در شهرهای آلوده جهان در جریان است و متأسفانه زنان ساکن ایران هم از آن بینصیب نماندهاند؛ آنهم در شرایطی که افزایش جمعیت جزء سیاستهای جدی است و مدام برنامههای مختلف تشویقی برای فرزندآوری از سوی دولت پیشنهاد میشود؛ اما به نظر میرسد مسئولان اجرائی توجه چندانی به کیفیت بارداری ندارند و برای حل موضوع آلودگی هوا بهعنوان یکی از متغیرهای مهمی که سلامت عموم جامعه ازجمله زنان باردار را تهدید میکند، فکری جدی نمیکنند.
نوامبر ۲۰۲۲، گاردین در گزارشی خبر داد که طبق اولین مطالعه جهانی، تقریبا یک میلیون مردهزایی در سال را میتوان به آلودگی هوا نسبت داد «این تحقیق تخمین زد که تقریبا نیمی از مردهزاییها میتوانند با قرارگرفتن در معرض ذرات آلودگی کوچکتر از ۲.۵ میکرون که عمدتا از سوزاندن سوختهای فسیلی تولید میشوند، مرتبط باشند». گزارش گاردین حاصل یافتههای پژوهشی از مطالعه ۱۳۷ کشور در آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین است و درباره آن توضیح داده شده «هوای کثیف قبلا برای افزایش خطر مردهزایی شناخته شده بود؛ اما این تحقیق اولین تحقیقی است که تعداد مرگومیر جنین را ارزیابی میکند و براساس دادههای بیش از ۴۵ هزار مردهزایی و تولد زنده است».
گاردین نوشته است که ذرات آلودگی هوا برای اولین بار در سال ۲۰۱۸ در جفت شناسایی و مشخص شد که هوای کثیف بهشدت با افزایش سقط جنین، زایمان زودرس، وزن کم هنگام تولد و اختلال در رشد مغز ارتباط دارد. این گزارش به نقل از دانشمندان دانشگاه پکن در چین نوشته است «برآوردن اهداف کیفیت هوای سازمان بهداشت جهانی (WHO) میتواند از تعداد درخورتوجهی از مردهزایی جلوگیری کند. تلاشهای فعلی برای جلوگیری از مردهزایی بر بهبود خدمات پزشکی متمرکز است؛ اما در مقایسه با عوامل خطر بالینی، عوامل محیطی معمولا دیده نمیشوند. سیاستهای هوای پاک که در برخی کشورها مانند چین وضع شده است، میتواند از مردهزایی جلوگیری کند. علاوهبراین محافظت شخصی در برابر آلودگی هوا یعنی استفاده از ماسک، نصب دستگاههای تصفیه هوا و پرهیز از بیرونرفتن در هنگام وقوع آلودگی هوا نیز میتواند از زنان باردار آسیبپذیر محافظت کند».
گاردین نوشته اینکه چگونه آلودگی هوا ممکن است باعث مردهزایی شود، هنوز مشخص نیست؛ اما محققان گفتهاند ذرات آلودگی که از جفت عبور میکنند، میتوانند باعث «آسیب برگشتناپذیر جنینی» شوند و همچنین میتوانند به خود جفت آسیب برسانند «آلودگی هوا همچنین میتواند توانایی بدن مادر را برای انتقال اکسیژن به جنین محدود کند».
افزایش مردهزایی در کشورهای فقیرتر
آخر نوامبر ۲۰۲۲ مجله تایمز هم در گزارشی خبر داد که آلودگی هوا با مردهزایی بهویژه در کشورهای فقیرتر ارتباط دارد. در این گزارش گفته شده که براساس اعلام گروه بینسازمانی سازمان ملل متحد برای برآورد مرگومیر کودکان، سالانه حدود دو میلیون بارداری در سراسر جهان به مردهزایی ختم میشود. این امر علل مختلفی دارد؛ از ناهنجاریهای جنینی گرفته تا عوارض زایمان، فشار خون مادر، عفونتها و ناهنجاری جفت.
در ادامه با اشاره به مطالعه جدیدی که در Nature Communications انجام شده، علت خطرناک دیگری هم برای مردهزایی ذکر شده است: ممکن است آلودگی هوا به شکل ذرات ریز به اندازه ۲.۵ میکرون، ۳۹.۷ درصد از مردهزایی در کشورهای با درآمد کم و متوسط را به خود اختصاص دهد. «این ذرات معمولا از اگزوز وسایل نقلیه، سوزاندن زغالسنگ و نفت گرمایشی و منابع طبیعی مانند آتشسوزی حاصل میشوند».
همچنین گفته شده که براساس تحقیقات جدید در مرکز علوم بهداشت دانشگاه پکن در چین، هر ۱۰ میکروگرم یا میلیونیم گرم ذرات بهاصطلاح PM۲.۵ در هر متر مکعب هوا تا