چشم جزو اعضای حساس بدن است و نیاز به توجه ویژه برای مراقبت دارد، زیرا حتی یک خار کوچک می‌تواند سلامت آن را تهدید کند. بنابراین کسب آگاهی درباره نحوه مراقبت از آن برای این که همیشه امکان دیدن خود و اطرافمان را داشته باشیم و نیز شناخت عوامل تهدیدکننده نورچشم، بسیار مهم و ضروری است.
دیابت، دشمن بینایی
به نقل از روزنامه جام جم، دیابت، پرهزینه‌ترین بیماری غدد جهان شناخته شده و طبق آمار جهانی، بیش از ۳۴۶ میلیون نفر از جمعیت جهان به این بیماری پرعارضه مبتلا هستند. نکته تأسفبارتر آن که ۵۰ درصد مبتلایان از بیماری خود مطلع نیستند و شاید همین مساله باعث می‌شود آنها مراقبت از خود را دیرآغاز کنند.
افرادی هستند که با وجود آگاهی از ابتلای خود به دیابت، ضرورت مراقبت از عوارض آن را نادیده می‌گیرند و عطای نور دیده را برلقایش می‌بخشند. بررسی‌ها نشان می‌دهد ۲ درصد مبتلایان بعد از ۱۵ سال نابینا و ۱۰ درصد نیز دچار عوارض شدید چشمی می‌شوند.
با وجود این، به گفته دکتر فیروزه رحیمی، فوق‌تخصص قرنیه و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران، در میان مبتلایان این بیماری افرادی هستند که به دلیل مراقبت خوب و مناسبی که در کنترل قند خون خود داشته‌اند، بعد از ۳۰ سال دیابت نتوانسته سلامت چشمان آنها را دچار عارضه کند.
این فوق‌تخصص قرنیه در گفتوگو با جام‌جم تأکید می‌کند: چشم از جمله قسمت‌هایی است که می‌توان آن را از عوارض دیابت مصون نگه‌داشت. هرچه فرد در سال‌های اول ابتلا به دیابت بتواند قند خون خود را کنترل کند، سال‌های بیشتری از ابتلا به عوارض آن درامان خواهد ماند. بالا بودن قند خون در تشدید خشکی چشم، تسریع در پیشرفت آب مروارید و بروز مشکلات شبکیه نقش مهمی دارد. به همین دلیل کنترل دیابت در ۱۰ سال اول ابتلا بسیار مهم است.
دکتر رحیمی در پاسخ این پرسش که آیا همه دیابتی‌ها به عوارض چشمی آن مبتلا می‌شوند، می‌گوید: این تصور اشتباهی است. افراد زیادی هستند که به دلیل کنترل مناسب و دقیق قند خون مانع آسیب چشمان خود شده‌اند. معمولا افرادی که دچار نوسان قند خون هستند یا قند خود را کنترل نمی‌کنند، بعد از ۱۰ تا ۱۵ سال دچار عارضه می‌شوند.
به گفته این استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران، اکثر بیماران مبتلا به دیابت این موضوع را کم اهمیت تلقی می‌کنند و کنترل قند خون مخصوصا از سنین پایین جدی گرفته نمی‌شود.
دکتر رحیمی، بررسی دوره‌ای متناسب با سن میزان سلامت چشم را مهم می‌داند و می‌گوید: بچه‌ای که هیچ‌گونه عیب کاهش دید و انکسار ندارد، هر دو سه سال باید معاینه شود، اما بچه‌ای که نزدیک‌بینی دارد، برحسب شدت نزدیک‌بینی هر شش ماه تا یک سال باید به پزشک مراجعه کند. بزرگسالان سالم هردو سال یکبار و بیماران نیز به تناسب نوع بیماری و تشخیص پزشک باید هر شش ماه تا یک سال مراجعه کنند. در بیماران دیابتی، مراجعات طبق شرایط و شدت بیماری تعیین می‌شود.
استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره مهم‌ترین نشانه‌های بروز عوارض دیابت بر بینایی می‌گوید: کاهش دید جزوشایع‌ترین علائم است، اما گاهی فرد این علامت را ندارد و پزشک در معاینات شبکیه، علائم کاهش بینایی را مشاهده می‌کند. بیمار نباید منتظر علائم بماند و باید معاینات مرتب و دوره‌ای داشته باشد.
لنزهای کرایه‌ای، ناقل بیماری
با وجود اطلاع‌رسانی مکرر در رسانه‌ها و فضای مجازی، هنوز افراد زیادی هستند که راه انتقال هپاتیت را تزریق خون یا رابطه جنسی می‌دانند در حالی که به گفته متخصصان، ویروس هپاتیت از طریق مسواک، حوله و ریش‌تراش مشترک نیز قابل انتقال است. گفتوگو با دکتر رحیمی، یکی دیگر از راه‌های انتقال هپاتیت را نیز آشکار کرد.
این فوق‌تخصص قرنیه خطاب به مصرف‌کنندگان لنزهای زیبایی می‌گوید: متاسفانه بسیاری از افراد لنزهای زیبایی را از آرایشگاه‌ها، فروشندگان لوازم آرایش یا از مراکز غیرمجاز تهیه می‌کنند. بهتر است، مصرف کنندگان آنها را از مراکز پزشکی تهیه کنند.
وی خاطرنشان می‌کند: برخی آرایشگاه‌ها لنز کرایه می‌دهند که این کار، ریسک انتقال هپاتیت را به مصرف‌کنندگان لنزهای مشترک افزایش می‌دهد.
دکتر رحیمی در پایان اظهارات خود، مهم‌ترین راه انتقال عفونت به چشم را دست‌ها عنوان می‌کند و می‌گوید: احتمال عفونت چشم از طریق هوا بسیار کمتر از دست یا لوازم آرایش است.۹۰ درصد عفونت‌های ملتحمه چشمی، از طریق دست به چشم منتقل می‌شود .افراد باید عادت کنند از مالش چشم با دستان آلوده خودداری کنند و در صورت ضرورت، استفاده از پشت دست بهتر از کف دست است.
شست‌و‌شوی صورت، مانع آلرژی چشمی
استفاده از اشک مصنوعی و شست‌و‌شوی صورت بعد از ورود به خانه، مانع ابتلای چشم به حساسیت و آلرژی فصلی و خشکی چشم می‌شود. تعداد دفعات شست‌و‌شو یا مصرف اشک مصنوعی به تشخیص خود فرد بستگی دارد. قطره اشک مصنوعی جزو داروهایی است که در تمام دنیا بدون نسخه پزشک از طریق داروخانه‌ها در اختیار افراد قرار می‌گیرد و بنا به ضرورت در صورت مشاهده خارش چشم به عنوان یکی از علائم خشکی یا آلرژی مورد استفاده قرار می‌گیرد. افرادی که با علائم شدیدتری مواجه هستند، باید به پزشک مراجعه کنند تا با تجویز دارو، دوران آلرژی را راحت‌تر سپری کنند.
استفاده از عینک آفتابی در مواقع توفانی
ورود شن ریز به داخل چشم و خراشیدگی سطح قرنیه، یکی از عوارض توفان‌های ناگهانی است یا زمانی پیش می‌آید که عابر پیاده‌ای در حال عبور از کنار ساختمان‌های در حال ساخت است. استفاده از عینک آفتابی و طبی در چنین شرایطی نقش موثری برای محافظت از سلامت چشم دارد. در صورتی که به هر علت شن ریزه وارد چشمتان شد، با توجه به خراشی که می‌تواند روی سطح قرنیه ایجاد کند، به چشم پزشک مراجعه کرده و برای خارج کردن آن به شست‌و‌شوی چشم با آب یا اشک مصنوعی اکتفا نکنید.
