کیا پرس *دکتر امیر صدری : خبر اول همه رسانه‌های جهان، کرونا است. آمار مبتلایان، تعداد کشورهای درگیر و آمار فوت، لحظه به لحظه به روز رسانی می‌شود. سایه ترس تمام جهان را فرا گرفته و حالا در تمام دیالوگ‌های معمول روزانه ردپای ترس و هراس از کرونا دیده می‌شود.
به گزارش کیا پرس همه منتظر رسیدن بیماری هستند و در عین حال منتظر اقدامات شدیدتر و محدودیت‌های بیشتر برای جلوگیری از انتقال بیشتر ویروس مرگبار، این قصه ادامه دارد و پایان را هنوز کسی نمی‌داند.
همه ترسیده‌اند، برخی می‌گویند هنوز اما نفهمیده‌ایم که خطر چقدر جدی است و آن قدر که باید نترسیده‌ایم، از آن طرف برخی دیگر می‌گویند این همه ترس لازم نیست و کرونا این قدرها هم مرگبار نیست و حتی از آنفولانزاهای فصلی هم کم خطرتر است و … حالا یک سئوال مهم این است: بترسیم یا نترسیم؟
هراس ما از کرونا بی دلیل و یک شبه به وجود آمده نیست. به رغم پیشرفت روزافزون دانش پزشکی و غلبه بر ده‌ها و صدها بیماری مرگبار، هنوز ویروس‌های سرکشی که لباس مبدل می‌پوشند و به شکل‌های جدید در می‌آیند ما را خلع سلاح و قربانی‌می کنند و انسان هنوز از آن‌ها عقب است و برای این فرم‌های جدید و مهمانان ناخوانده نه واکسن دارد و نه داروی مناسب.
از طرف دیگر جهان تقریبا از پایان جنگ جهانی دوم به بعد همیشه در هراس از پایان جهان یا وضعیتی مشابه آن زیسته است. سینما و ادبیات، تلویزیون و اینترنت، اخبار و فرهنگ عامه، همه با هم در پر رنگ شدن این هراس جهانی نقش داشته‌اند.
جنگ جهانی سوم و انفجارهای هسته‌ای، زلزله‌های بسیار شدید و سونامی‌های متعاقب آن، حمله فضایی‌ها و از همه شاید واقع گرایانه تر و محتمل‌تر پاندمی بیماری‌های مرگبار، اصلی‌ترین سناریوهای ذهنی برای رقم خوردن «پایان جهان» و وضعیت«آخر زمانی» هستند.
بشر از مرگ می‌ترسد و ترسناکترین کابوس ذهنی‌اش مرگ جمعی است. ایدز، ابولا، سارس، مرس و … شماری از بیماری‌هایی هستند که تا حدودی سناریوهای آخر جهانی را با ذهن انسان‌ها تمرین کرده‌اند و حالا کرونا از راه رسیده است.
آیا کرونا جهان را با فاجعه‌ای روبرو خواهد کرد؟ یا برعکس در مورد ان مثل چند مورد اخیر خواهند گفت«هیاهوی بسیار برای هیچ؟»
واقعیت این است که اطلاعات ما در مورد کرونا ناقص است و همین می‌تواند هم باعث هراس بیش از حد باشد و هم باعث دست کم گرفته شدن بیماری. آمار اولیه حاکی از این بود که مرگبار بودن بیماری بین دو تا چهار درصد است و میزان انتقال آن یک به دو یا یک به سه نفر ارزیابی می‌شد.(یک نفر به طور متوسط دو یا سه نفر را مبتلا می‌کند)، این آمار خیلی ترسناک نیستند، یعنی هست اما آنقدرها ترسناک نیست (آمار مرگ و میر آنفولانزای فصلی حدود یک صدم درصد، آنفولانزای پرندگان سه صدم درصد، سارس ده درصد و مرس سی و سه درصد است).
اما آنچه باید به آن دقت کنیم دوره کمون و بخصوص طول مدت بیماری طولانی است. اگرچه می‌گویند انتقال بیماری در دوره کمون و نهفته بیماری بالا نیست، اما رشد صعودی بیماری این ادعا را زیر سئوال می‌برد و سیر طولانی بیماری هم ممکن است باعث شود که امار واقعی مرگ ناشی از بیماری بالاتر از حدس و گمان‌های اولیه باشد.
در حال حاضر بر اساس تعداد ابتلا به تعداد مرگ اعلام شده میزان مرگ و میر کرونا حدود دو درصد اعلام شده اما با توجه به ابتلای تصاعدی و سیر طولانی بیماری، این آمار گول زننده است. تنها مطالعه علمی انجام شده و منتشر شده در مجله لانست نشان داده از چهل و یک بیمار اول مبتلا به بیماری شش نفر فوت کرده‌اند.( یعنی در این گروه میزان مرگ ۱۴.۶ در صد بوده است) و از این هم ترسناک‌تر این است که اعلام شده از مجموع بیماران(۱۷۴۸۸ نفر) تاکنون تنها ۵۲۳ نفر بهبود پیدا کرده‌اند و ۳۶۲ نفر فوت کرده‌اند.
یعنی نسبت مرگ به بهبودی بالا عدد بالایی است و اگر صرفا گروهی که بیماری‌شان به پایان رسیده را ملاک بدانیم میزان مرگباری بیماری شاید در بدترین حالت به ۴۰ درصد هم برسد.
از سوی دیگر تا همین امروز از مجموع ۱۷۴۸۸ فرد مبتلای قطعی ۲۲۹۹ نفر در وضعیت بحرانی و خطرناک هستند(این امار با توجه به سیر صعودی ابتلا قطعا در روزهای اینده بالاتر با شیب تندی بالا خواهد رفت) و این یعنی حداقل ۱۵ درصد بیماران وضعیت بسیار حاد و خطرناکی را تجربه می‌کنند.
در کل این آمارها خفیف بودن بیماری و عددهای مرگ آفرینی ۲ تا ۴ درصدی اولیه را قطعا رد می‌کنند و نشان می‌دهند باید کرونا را جدی‌تر از این حرف‌ها گرفت.
یکی از نکات بسیار مهم در آسیب پذیر بودن شهرها و کشورها در خصوص بیماری‌های عفونی و مقابله با آن‌ها، ضریبی به نام IDVI ( آسیب پذیری عفونی منطقه‌ای) است که به جمعیت شهر، میزان ورودی افراد خارجی، میزان تماس افراد با هم، امکانات شهری برای مقابله با بیماری‌های عفونی و … وابسته است.
اگرچه عدد تهران و سایر شهرهای ایران در دسترس نیست، اما در مورد شهرهای بزرگ جهان مطالعه‌ای انجام شده است و براساس تخمین‌ها، بدترین سناریوی ممکن برای شهرهایی مثل بانکوک، توکیو، مانیل، سئول و کوالالامپور اتفاق خواهد افتاد که ممکن است در هر کدام آن‌ها تا یک میلیون نفر مبتلا را شاهد باشیم.
اگر بدترین سناریوی ممکن رخ دهد ایران هم قطعا روزهای سختی را تجربه خواهد کرد، کمبود امکانات و بخصوص نبود فرهنگ لازم برای رعایت مسائل قرنطینه‌ای و پیشگیری‌ها، و رفتارهای معمول احساسی و هیجانی عادتی ایرانیان، شرایط نامناسبی را رقم خواهد زد.
در واقع شاید مثل آلودگی هوا که به رغم بارها و بارها ادعا و برنامه و طرح تنها منتظر می‌مانیم تا عوامل طبیعی آن را برطرف کنند، در خصوص اپیدمی و آندمی و پاندمی هم باید منتظر لطف خداوند و محبت طبیعت باشیم.
در انتهای این نوشتار شاید تیره و تار و شاید ترسناک، تنها نقطه امید اتفاقات مشابه قبلی هستند که شاید دردناک بودند اما بدل به فاجعه جهانی نشدند، خوشبختانه تجربیات سارس و مرس و ابولا نشان داده که خداوند و بشر نمی‌گذارند بدترین سناریوها اتفاق بیافتد.
*پزشک و روزنامه نگار
