معضل سوءتغذیه یا اضافه وزن در یک‌سومِ کودکان جهان

هنریتا فور، مدیر اجرایی یونیسف با پرده‌برداری از اولین گزارشِ صندوق وضعیت کودکان در جهان از سال ۱۹۹۹ میلادی اظهار داشت که کیفیت پایین تغذیه‌ی کودکان، نشان از کیفیت پایین زندگی آن‌ها دارد.

این گزارش نشان می‌دهد مشکلاتی که روزگاری در انتهای مخالف طیف ثروت وجود داشته است، امروزه در کشورهای فقیر و با درآمد متوسط همگرا شده‌اند.

به‌رغم کاهش تقریبا ۴۰ درصدیِ “توقف رشد” بین سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۵ میلادی، امروزه ۱۴۹ میلیون کودک چهار ساله یا کوچک‌تر هنوز برای سن خود بسیار کوتاه هستند، وضعیتی بالینی که باعث اختلال در رشد مغز و بدن می‌شود. ۵۰ میلیون کودک دیگر نیز دچار نوعی ضعف مزمن و ناتوان‌کننده ناشی از فقر هستند.

در همین حال، نیمی از کودکان زیر پنج سال در سراسر جهان ویتامین‌ها و مواد معدنی لازم را دریافت نمی‌کنند، مشکلی دیرینه که یونیسف لقب “گرسنگی پنهان” را به آن داده است.

هم‌چنین طی سه دهه گذشته، شکل دیگری از سوء تغذیه کودکان در قالب “وزن بیش از حد” در سراسر جهان در حال رشد است.

رئیس برنامه تغذیه یونیسف در این ارتباط اعلام کرده این بارِ سه گانه، سوءتغذیه، کمبود مواد غذایی حیاتی و چاقی، همگی به طور فزاینده‌ای در یک کشور و گاهی در یک محله و اغلب در یک خانواده بروز می‌یابند. برای مثال مادری که دچار چاقی یا اضافه وزن است می‌تواند فرزندانی داشته باشد که دچار سوءتغذیه یا ضعف باشند.

بیش از ۸۰۰ میلیون نفر در جهان در تمام گروه‌های سنی، به طور دائم گرسنه بوده و دو میلیارد نفر دیگر نیز غذاهای نادرست زیادی مصرف می‌کنند که باعث بروز چاقی، بیماری‌های قلبی-عروقی و دیابت می‌شود.

در میان کودکان زیر پنج سال، رژیم غذایی در ۱۰۰۰ روز اول پس از لقاح، پایه و اساس سلامت جسمی و رشد ذهنی است و با این حال تنها دو کودک از هر پنج کودک زیر شش ماه به طور انحصاری و آن گونه که توصیه شده از شیر مادر تغذیه می‌شوند. فروش شیرهای خشک افزایش ۴۰ درصدی در جهان و در کشورهای با درآمد متوسط بالا مانند برزیل، چین و ترکیه افزایش نزدیک ۷۵ درصدی داشته است.

در همین حال کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌تواند منجر به تضعیف و به خطر افتادن سیستم ایمنی، ضعف بینایی و نقص شنوایی شود. کمبود آهن نیز می‌تواند باعث کم خونی و کاهش ضریب هوشی شود.

این گرسنگی‌ها از آن رو پنهان خوانده می‌شود که عوارض آن تا زمانی که بسیار دیر می‌شود، بروز نخواهد یافت. کودکان دچار “گرسنگی پنهان” کمی کندتر از بقیه بوده و در مدرسه با سختی‌هایی مواجه خواهند شد.

اگرچه، مشاهده افزایش چاقی بسیار ساده است. این مشکل تا ۳۰ سال پیش تقریباً در کشورهای فقیر وجود نداشت اما امروزه دست‌کم ۱۰ درصد از کودکان زیر پنج سال در ۷۵ درصد از کشورهای کم درآمد دارای اضافه وزن یا چاقی هستند.

رئیس برنامه تغذیه یونیسف در ارتباط با معضل چاقی نیز با تاکید بر تاثیر بیشتر پیشگیری از چاقی اظهار داشت که پیش از آن‌ که بسیار دیر شود، باید با این معضل مقابله شود.

هله و هوله‌های ارزان و به راحتی در دسترس که اغلب به طور مستقیم به کودکان عرضه می‌شوند، مشکل چاقی را تشدید کرده است. کودکان، مواد غذایی را که مورد نیاز آن‌ها نیست مانند نمک، شکر و چربی بیش از حد مصرف می‌کنند.

این گزارش هشدار داد که تغییرات اقلیمی مانع پیشرفت در مبارزه با سوءتغذیه نیز می‌شود.

افزایش گرمای یک درجه‌ سانتی‌گرادی از اواخر قرن نوزدهم منجر به تشدید خشکسالی‌ها شده که مسوول بیش از ۸۰ درصد از آسیب‌ها و خسارت‌های وارده به کشاورزی است. این در حالی است که بنابر پیش‌بینی‌ها دمای متوسط سطح زمین تا سال ۲۱۰۰ میلادی دو یا سه درجه سانتی‌گراد دیگر افزایش می‌یابد.

در همین حال تحقیقات دانشمندان دانشگاه هاروارد نشان داده است که افزایش غلظت کربن دی اکسید در هوا، باعث بیرون آمدن مواد مغذی و ویتامین‌ها از جمله روی، آهن و ویتامین B از محصولات کشاورزی می‌شود. این امر تاثیر تغییرات اقلیمی بر افزایش سوءتغذیه را ثابت می‌کند.

اطمینان از دسترسی همه کودکان به یک رژیم غذایی سالم برای اتمام سوءتغذیه گسترده به ویژه در کشورهای در حال توسعه، باید به “اولویت سیاسی” تبدیل شود.

بنا بر گزارش خبرگزاری فرانسه، افزایش مالیات بر مواد غذایی و نوشیدنی‌های قندی، برچسب‌های واضح در جلوی بسته‌های مواد غذایی برای شرح مواد و ارزش غذایی آن، تنظیم فروش جایگزین‌های شیر مادر، محدود کردن تبلیغات و فروش مواد غذایی ناسالم و هله و هوله‌ها در نزدیکی مدارس و برخی اقدامات دیگر می‌توانند در مقابله با معضل سوءتغذیه در کودکان تغییراتی مثبت ایجاد کنند.