مسأله این است که آیا نسل امروز گرگان می داند که چرا پدرانشان مقابل بیش از ۸ هزار گلوله سینه سپر کردند ؟ چه تعداد می دانند بعد از اسلام و تشکیل حکومت علوی در شمال ، قیام ۵ آذر بارزترین قیام علوی درگرگان بوده که بر اساس ارادت خالصانه به ساحت امام رضا علیه السلام علیه رژیم پهلوی شکل گرفته است .

وقتی که رژیم پهلوی حرم امام رضا علیه السلام رابه گلوله بست و زائرین حرم ضامن آهو در خون غلتیدند ، هفتم شهدا در گرگان، خاستگاه علویان ایران، قیامی شعله گرفت .

شعار ” قبر امام هشتم گلوله باران شده”  مردم گرگان در ۵ آذر در حقیقت شعاری از جنس ” یالثارات حسین ” در این برهه از زمان بود .

شاید به همین دلیل بود که برای سرکوب قیام ۵ آذر ، گروهی از ژاندارمری خراسان که دستشان به خون زوّار حرم آغشته بود به گرگان آمده بودند. در قساوت آنها همین بس که داخل بیمارستان مردم را شهید کردند و یا بانویی را میان در دیوار به گلوله بستند .

عوامل گمنام ماندن قیام ۵ آذر در گرگان:

در این واقعه ۱۴ نفر شهید و بیش از۱۰۰ نفر مجروح شدند . درباره اینکه چرا این قیام همچون قیام ۱۹ دی قم و ۲۹ بهمن تبریز ورد زبان ها و تقویم ها نیست ، عوامل بسیار مطرح است که از جمله می توان چنین برشمرد:

۱- حرکت جریان خزنده ضد مظاهر انقلاب اسلامی که در زیرپوست شهر از همان ابتدای انقلاب در گرگان فعالیت کرده ، همواره سعی دارند گرگان را بجای معرفی با حماسه هایش با افسانه ها و منشورهای ساختگی معرفی کنند . تمام هنر و مشغولیت این طیف ، زنده کردن أسماء  هیرکان ، هورکان ، پارتیا ، ورکانه و … بر سر در هر مجتمع و ساختمان است و البته سرقت سخنان اندیشمندان مختلف و مصادره آنها برای کورش و داریوش است .

متأسفانه این طیف وقتی در مسئولیت ها قرار گرفته ، عملا سعی در کمرنگ کردن افتخارات انقلابی مردم گرگان کرده اند. تلاش برای مطرح نشدن قیام ۵ آذر به عنوان روز ملی گرگان و تأکید کردن به بیستم شهریور ماه  موهوم از همین منظر قابل تفسیر است.

اینکه موضوع ۵ آذر ملی نشده یعنی بزرگان استان جایی که باید یکی می شدند ، نشدند

۲- کوتاهی بزرگان از دیگر عوامل گمنامی قیام ۵ آذر بوده است . رقابت ، طبیعی است ، اما لازم است در برخی از حوزه ها رفاقت ، جایگزین رقابت شود . حوزه فرهنگ و مسایل فرهنگی خط و ربط و این و آن نمی شناسد . وقتی علم ۵ آذر بلند می شود باید بدون حسابگری و برای پاسداشت خون شهدا هم که شده همه به صف شوند . اینکه موضوع ۵ آذر ملی نشده یعنی بزرگان استان جایی که باید یکی می شدند ، نشدند.

 بی توجهی به موضوع ۵ آذر از آفات تفکر پان گرگانیسم است 

۳- مختص کردن قیام ۵ آذر به مردم گرگان ، اسناد ، گواه بر این دارد که در قیام ۳۰ هزار نفره ۵ آذر گرگان انقلابیون زیادی از شهرهای مختلف استان شرکت داشتند . برای معرفی این قیام باید از توان تمام بزرگان ، هنرمندان و نیروهای فرهنگی استان بهره جست . البته بی توجهی به این موضوع از آفات تفکر پان گرگانیسم است .

۴- ضعف نگرش فرهنگی مدیران فرهنگی استان ، جای تأمل است که توجه به ساخت و بازسازی یک پل ، دیوار و حتی یک گورستان دغدغه میراث فرهنگی می شود ولی یک قیام مردم باانگیزه های معنوی و حوادث شجاعانه در ذهن این آقایان عنوان میراث فرهنگی به خود نمی گیرد از این رو درعمل از دایره فعالیت فرهنگی شان خارج می شود .

یا فرهنگ و ارشاد استان ، چه امروز چه دیروز ، خود را متعهد به حمایت و نمایش هر تئاتری از هر انقلاب و فرهنگی می داند. ولی وقتی کارنامه فرهنگی این اداره در خصوص قیام ۵ آذر بازنگری می شود ، تهی تر ازهیچ است . کارنامه سازمان فرهنگی ورزشی شهرداری با بودجه میلیاردی و سازمان تبلیغات و بنیاد شهید ، همه و همه قابل بررسی و تحلیل است .

و از همه بالاتر شورای فرهنگ عمومی استان اگر برای معرفی و انتقال آرمان های قیام ۵ آذر برنامه ای کاربردی و اثربخش ارائه نکند ، پس چه فایده ای به حال این مردم دارد.

قیام ۵ آذر باید تبدیل به یک دغدغه فرهنگی  شود

۵- دغدغه عموم مردم نشدن ۵ آذر ، سوال این است حالا چرا خود مردم تلاشی برای ۵ آذر نکردند . مسلما وقتی یک ارزش ، یک واقعه بزرگ فرهنگ سازی نشود دیگر به دغدغه و مطالبه عمومی بدل نمی شود . در این صورت از میان صدها قلم و نویسنده مدعی ، تنها یک نفر مثل آقای خارکوهی پیدا می شود که ادای دین و تکلیف می کند .

اگر هنر به پای حماسه ۵ آذر ریخته شود دیگر نیاز نیست برای سربلندی گرگان به افسانه ها و موهومات چنگ زد

برای معرفی قیام ۵ آذر ابتدا باید ضرورت این شناخت به یک دغدغه و مطالبه عمومی بدل شود . این موضوع باید جزء برنامه های هر که کار فرهنگی در استان انجام می دهد قرار گیرد . برای جبران عقب ماندگی معرفی قیام ۵ آذر هنرمندان نقش کلیدی دارند .

بجای به صدا در آوردن زنگ مدارس ، کافیست سرود حماسی قیام علویون ۵ آذر تصنیف شود . تولید چنین اثری برای ورود به نسل جوان بسیار ضروریست. نمایش هنری دادگاه و اعترافات عوامل قتل عام مردم گرگان در ۵ آذر و شهادت شاهدان تم هنری و نمایشی بسیار جذابی برای انواع قسم هنر است .

اگر هنر به پای این حماسه ریخته شود دیگر نیاز نیست برای سربلندی گرگان به افسانه ها و موهومات چنگ زد ، همین حماسه نسل ما را بس است .

احمد ملاشاهی – کارشناس رسانه و تحلیل گر مسائل فرهنگی سیاسی

پیشتر در کیاپرس به وضعیتی مشابه برای 29 آبان ساری و گمنام ماندن این واقعه ی بزرگ اشاره شده بود