روزشمار پویش ملی اطلاع رسانی تغذیه سالم/ ۲۶ آذر: نان و ضایعات آن در کشور: هر ایرانی سالانه ۱۸ کیلو نان دور میریزد؛ اسرافی به قیمت سلامت و اقتصاد
کیاپرس – نان بهعنوان غذای اصلی خانوارهای ایرانی، سهم قابلتوجهی در ضایعات غذایی کشور دارد؛ بهگونهای که هر ایرانی سالانه بهطور متوسط حدود ۱۸ کیلوگرم نان را هدر میدهد. کارشناسان معتقدند بخش عمده این ضایعات در مرحله مصرف رخ میدهد و کاهش آن نیازمند اصلاح رفتار خانوارها، ارتقای کیفیت نانواییها و بازنگری در سیاستهای حمایتی است.
ضایعات نان؛ چالشی جهانی
به گزارش کیاپرس به نقل از وبدا، برآوردها نشان میدهد سالانه ۷ تا ۱۰ درصد از ضایعات نانوایی در سراسر زنجیره تأمین تولید میشود. این مسئله در بسیاری از کشورهای جهان از جمله اروپا نیز بهعنوان یک چالش جدی مطرح است.
در بریتانیا حدود ۴۴ درصد نان در فرآیند تولید هدر میرود و سالانه نزدیک به ۲۹۰ هزار تن ضایعات نانوایی تولید میشود. در سوئد نیز میزان ضایعات نان به حدود ۸۰ هزار تن در کل زنجیره تأمین میرسد. در ایالات متحده، حدود ۲۰ درصد نان در خانوارها و ۱۲ درصد توسط خردهفروشان دور ریخته میشود. وضعیت مشابهی در آلمان و لهستان نیز گزارش شده است.
ضایعات نان در ایران؛ اسرافی فراتر از استاندارد جهانی
برخی کارشناسان از ضایعات نان بهعنوان بزرگترین اسراف ملی یاد میکنند. با وجود آنکه جمعیت ایران تنها یک درصد جمعیت جهان را تشکیل میدهد، مصرف گندم کشور حدود ۲.۵ درصد مصرف جهانی است؛ رقمی فراتر از استانداردهای بینالمللی که بخشی از آن ناشی از ضایعات نان در خانوارهاست.
بر اساس گزارش کمیسیون کشاورزی مجلس، هر ایرانی بهطور متوسط روزانه ۵۰ گرم، ماهانه ۱.۵ کیلوگرم و سالانه ۱۸ کیلوگرم نان را هدر میدهد. حدود ۳۰ درصد این ضایعات در مرحله مصرف ایجاد میشود.
چرا نان هدر میرود؟
قیمت پایین نان، کیفیت نامناسب آرد، مهارت ناکافی نانوایان، استفاده از جوششیرین و نمک زیاد، پخت غیراصولی، نازک بودن نان، شیوه نامناسب نگهداری در خانه و حتی ازدحام صف نانواییها از عوامل مؤثر بر افزایش ضایعات نان است.
طبق یک بررسی در تهران، در میان انواع نان، نان سنگک با ۲۸ درصد کمترین و نان تافتون و لواش با بیش از ۳۵ درصد بیشترین ضایعات را داشتهاند.
خطرات بهداشتی ضایعات نان
ضایعات نان محیط مناسبی برای رشد قارچها و باکتریهاست. استفاده از نان کپکزده در خوراک دام میتواند موجب انتقال آفلاتوکسین به شیر و فرآوردههای لبنی شود؛ سمی که با فرآیندهای حرارتی از بین نمیرود و تهدیدی جدی برای سلامت انسان به شمار میرود.
راهکارهای کاهش ضایعات نان
کارشناسان تأکید دارند کاهش ضایعات نان نیازمند اقدام همزمان در سه سطح است:
در سطح خانوار
خرید بهاندازه و پرهیز از انبار کردن نان
نگهداری صحیح و فریز کردن نان در بستههای کوچک
استفاده از نان مانده در غذاهایی مانند سوپ، آش و کوفته
در سطح نانوایی
بهبود کیفیت آرد و فرآیند خمیرگیری
آموزش مستمر نانوایان
تنظیم میزان تولید متناسب با نیاز محله
در سطح سیاستگذاری
اصلاح نظام یارانه نان
تولید آرد اختصاصی برای هر نوع نان
نوسازی تجهیزات نانواییها
اجرای کمپینهای آموزشی عمومی
جمعبندی
کاهش ضایعات نان در ایران نیازمند همکاری خانوادهها، نانوایان و سیاستگذاران است. مدیریت صحیح مصرف، ارتقای کیفیت تولید و اصلاح سیاستهای حمایتی میتواند نقش مؤثری در کاهش این اسراف گسترده و حفظ منابع ملی ایفا کند.
