کریم جبار پور
کیاپرس/بیماری فلج اطفال یکی از بیماری های ناتوان کننده به خصوص در دوران کودکی است. تا قبل از تصویب برنامه ریشه کنی فلج اطفال، سالانه بیش از ۴۰ میلیون نفر در جهان به این بیماری مبتلا شده و صدها هزار نفر از آنها برای همیشه فلج باقی می ماندند.
به گزارش کیاپرس از وبدا، پس از موفقیت در ریشه کنی بیماری آبله توسط واکسن در سال ۱۹۷۷ میلادی، کشورهای جهان مکلف شدند بیماری فلج اطفال را در کره زمین ریشه کن کنند. از سال ۱۳۷۰ راهبردهای مصوب برنامه ریشه کنی فلج اطفال در کشور ایران اجرا شده و از سال ۱۳۷۹ فعالیت در زمینه راهبرد چهارم یعنی مهار آزمایشگاهی ویروسی وحشی پولیو نیز به مرحله اجرا درآمده است.
کشورها از نظر بیماری فلج اطفال به ۳ گروه تقسیم می شوند؛ اول، کشورهایی که بیماری هنوز در آنها بومی است که در سال ۲۰۲۲ فقط ۲ کشور افغانستان و پاکستان در این گروه قرار دارند. دوم، کشورهایی که توانسته اند گردش ویروس وحشی فلج اطفال را قطع کنند و در فهرست کشورهای بدون پولیو قرار گیرند و سوم، کشورهایی که علیرغم موفقیت اولیه، مجددا بیماری به کشورشان برگشته است.
راهبردهای جهانی برای ریشه کنی فلج اطفال
۱-پوشش بالای واکسیناسیون فلج اطفال: در این راهبرد حداقل ۹۵ درصد کودکان هر شهرستان باید نوبت سوم واکسن فلج اطفال را دریافت کرده باشند.
۲-واکسیناسیون تکمیلی: در شرایط خاص به همه کودکان زیر ۵ سال بدون توجه به سابقه واکسیناسیون قبلی، مجددا دو نوبت قطره خوراکی فلج اطفال با فاصله ۴ هفته تجویز می شود.
۳-نظام مراقبت فلج شل حاد: در کودکان بیماری های مختلفی می توانند باعث فلج و شل شدن ناگهانی اندام ها شوند که تمامی این موارد باید گزارش و پیگیری شود زیرا ممکن است یکی از آنها فلج اطفال باشد. به همین خاطر سیستم بهداشتی کشور با برنامه مراقبت فلج شل حاد به دنبال شناسایی بیماران فلج اطفال است.
فلج اطفال چیست؟
فلج اطفال یا پولیو یک بیماری عفونی مُسری است که در اثر تهاجم ویروس فلج اطفال به سیستم عصبی فرد رخ می دهد. فلج اطفال سبب فلج و حتی مرگ می شود. سه نوع ویروس فلج اطفال وجود دارد که شامل نوع ۱، ۲ و ۳ است اما نوع ۲ بیش از ۲۰ سال است که حذف شده است.
افراد در معرض خطر و علائم فلج اطفال
فلج اطفال معمولا کودکان زیر ۵ سال بدون سابقه واکسیناسیون کامل را مبتلا می کند.
علائم بیماری در اکثر کودکان خفیف است اما طبق آمار از هر ۲۰۰ کودک مبتلا، یک نفر فلج خواهد شد. علائم بیماری فلج اطفال شامل تب، ضعف و خستگی، سردرد، استفراغ، سفتی گردن، درد و ضعف در اندام ها و متعاقبا فلج معمولا در قسمت پا است. در صورت بروز فلج شل یا ضعف ناگهانی در پا یا دست، باید گزارش فوری انجام شود.
انتقال، درمان و پیشگیری از فلج اطفال
ویروس فلج اطفال معمولا از طریق آب و غذای آلوده به مدفوع فرد حامل ویروس وارد بدن می شود. ویروس در روده تکثیر شده و از طریق مدفوع دفع می شود. این بیماری، درمان قطعی ندارد و تنها راه پیشگیری از آن، واکسیناسیون کامل است.
فلج اطفال از طریق ایمن کردن کودک با واکسن، قابل پیشگیری است. از سال ۱۹۸۸ و شروع برنامه جهانی ریشه کنی فلج اطفال، میزان بروز جهانی بیماری بیش از ۹۹ درصد کاهش یافته و تعداد کشورهای با انتقال بومی از ۱۲۵ به ۲ کشور افغانستان و پاکستان کاهش پیدا کرده است.
کشورها با استفاده از واکسن خوراکی فلج اطفال موفق به حذف فلج اطفال شده اند. هر چند تا زمان ریشه کنی جهانی بیماری، تمام کشورها در خطر بازگشت ویروس و آلودگی مجدد هستند.
منبع: کتابچه آموزش پویش واکسیناسیون فلج اطفال، سرخک و کووید۱۹ در جمعیت پناهندگان و مهاجرین خارجی
