_1_crop.JPG)
اما در برخی از موارد دیده شده که شماری از رسانه ها با اینکه سرمایه های مادی زیادی را به کار می اندازند و قوی ترین نیروها را به استخدام در می آورند، آن گونه عمل نمی کنند که انتظار نخبگانی و مدیریتی نظام سلامت می رود.
از مهتمرین شاخصه های این تحلیل می توان به نبود مخاطب و یا مشتری کافی برای این دسته از رسانه ها اشاره داشت که این محکم ترین ضربه را به مسئولان و یا کارکنان این دسته از رسانه ها وارد خواهد آورد.
ممکن است این معضل به دلیل عدم آشنایی با مخاطبان رسانه و به طور کلی انگاره های ذهنی مردم بعنوان کنشگران و شرکای اصلی نظام سلامت به وجود آمده است. در صورتی که مسئولان رسانه بدانند که چگونه می توان مخاطب را به دست آورند و نگه دارند؛ آنگاه است که کلید موفقیت و پیروزی به دست آمده است.
به عنوان مثال: شاید در مدت منتهی به چند سال قبل مردم جامعه و فعالان حوزه سلامت بیشتر دوست داشتند تا موضوعات مربوط به سلامت را از رادیو، تلویزیون و رسانه های مکتوب دریافت کنند؛ اما معلوم نیست که آحاد مردم در حال حاضر هم به همان سلیقه و تفکر هستند یا خیر؟ یا در مثالی دیگر شاید خوانندگان یک رسانه، صفحه و یا بخش حوادث را در ۵ سال پیش، هم اندازه نسبت به صفحه و یا بخش سلامت پیگیری می کردند و مسئولان رسانه در حال حاضر اطلاع ندارند که سلایق مردم نسبت به ۵ سال گذشته چه تغییری کرده است. یعنی باخبر نیستند که آیا همان تاکتیک ۵ سال پیش را ادامه دهند یا خیر؟
در این جاست که جامعه شناسی رسانه ای به کمک اهالی رسانه می رسد و بیان می دارد که
هر تولید رسانه ای می بایست که پس از مطالعه عمیق و نتیجه گیری های دقیق جامعه شناسی به منصه ظهور بنشیند و بر روی خروجی رسانه ها جای گیرد. یک رسانه حوزه سلامت قبل از مدیر مسئول، مدیر تولید، گرداننده و حتی عوامل فنی، نیاز به یک بررسی جامعه شناختی از جامعه و کنشگران جامعه هدف دارد تا هدفی مهم و حیاتی را برای رسانه و جریان سازی یک مقوله خاص در حوزه سلامت جامعه مشخص سازد.
نگاه و بررسی های جامعه شناسی در کنار راهبردسازی فرهنگی جامعه شناختی در پیوست برنامه های نظام سلامت می تواند پس از مطالعات دقیق اقشار جامعه، به خواسته ها و ناخواسته های آنان پی ببرد و بر همان مبنا، ساختار برنامه های سلامت را در جامعه مشخص سازد. اگر برنامه ای ساخته شود که مورد پسند اکثریت مردم واقع نشود؛ این شکست آن برنامه اجتماعی با تم سلامت و یا در نهایت هدفگذاری رسانه ای آن برنامه برای جذب همراهی و همدلی عمومی و جامعه را نشان می دهد.
در بحث دروازه بانی رسانه های سلامت محور جامعه نیاز است متخصصین جامعه شناسی و همچنین فعالان حوزه پزشکی اجتماعی به سراغ مردم بروند، حرفهایشان را شنیده و تفکرات و اندیشه های آنان را واکاوی کنند و پس از نمونه گیری از قشرهای مختلف جامعه هدف در نظام سلامت، تحلیل و برداشت های جامعه شناختی عینی و واقعی را بر روی میز کار مدیران و کارگزاران نظام سلامت ریخته و به هنجار و یا ناهنجاری های مردمی در خصوص برنامه های جاری و پیشرو پی می ببرند.
وقتی که نگاهی جامعه شناسی نظام سلامت با انگاره های ذهنی مردم همراه شد، آن وقت است که می توان برنامه های رسانه ای نظام سلامت و باب میل جامعه را ساخته و بر روی خروجی قرار داد و در نهایت همراهی و اثر بخشی برنامه های آموزشی، تحقیقاتی، بهداشتی و درمانی و فرهنگ سازی سلامت محور را در متن جامعه احساس کرد. هرگاه که مردم و یا به زبان ژونالیستی، مخاطبان از اکثریت برنامه های رسانه ای سلامت، رضایت داشته و مجذوب آنها شدند، آن گاه است که در کارنامه ی رسانه ای حوزه سلامت اولین تیک مثبت گذاشته می شود. البته این به معنای رسیدن به هدف و موفقیت نیست. بقای این روند، به خودی خود، کاری دشوارتر می باشد که با مدیریت قوی مدیران نظام سلامت و هم افزایی پرسنل، اقدامی و اثری پایدار باقی خواهد ماند.
پس از آنکه رسانه اجتماعی سلامت محور، مطالعات، بازخوردها و ارزیابی های خود را به مسئولان سلامت شهری، استانی و کلان ملی ارائه داد؛ حال نوبت آن است که کارگزار سلامت در محدوده جغرافیایی، دانشگاهی و ملی وارد عرصه شده و با توجه به اطلاعات به دست آمده از اقشار مختلف جامعه، دست به هدفگذاری راهبردی و برنامه ریزی عملیاتی بزنند.
نباید از یاد برد که همکاران رسانه ای می بایست این را در ذهن داشته باشند که چه چیز را باید برای مردم ضریب رسانه ای داد و یا نباید در فضای افکاری عمومی جامعه منتشر کرد. درک این جمله کوتاه، کمک زیادی را برای جذب هر چه بیشتر مخاطب و در عین حال کمک رسانه ای به توسعه سلامت جامعه می کند.
یکی از مهمترین راه های موفقیت و اثرگذاری عمیق در فعالیت های رسانه ای حوزه نظام سلامت اینست که دورنماو دیدگاه های پس منظر جامعه شناسی رسانه ای و برنامه سازان رسانه ای نظام سلامت با یکدیگر همخوانی و هم افزایی داشته باشد. به این معنا که اگر دیدگاه اجتماعی نظام برنامه ریزی سلامت در محدوده منطقه ای و ملی به اجماع و نیاز مبرهنی رسید، این مهم در اتاق فرمان دانشگاهی و ستاد ملی کادرسازی و هدفگذاری شود و این یکی از کارکردهای حوزه های تخصصی و اداری رسانه ای در دانشگاه های علوم پزشکی و ستادی وزارت بهداشت و درمان است و در عین حال اگر آنچه که توسط اهل رسانه متعهد و معتقد به سلامتی جامعه به ورودی های مراکز رسانه ای دستگاه های متولی سلامت جامعه انتقال داده می شود؛ مخالف و یا مغایر با برنامه ریزی و هدفگذاری متولیان سلامت جامعه باشد، این شکست اول، ولی محکم را نشان می دهد. در گام نخست جریان سازی و اثرگذاری رسانه ای در حوزه های گوناگون نظام سلامت، می بایست اندیشه های مسوولان تصمیم گیر در نظام سلامت در زمینه ی رسیدن به اهداف اصلی و مرکزی، یکسان و مشترک باشد و به نوعی خوانش قریب به یکدیگر از موضوعات و نظام مسائل پیش رو داشته باشند.
باید اظهار داشت که خبرنگاران و اهالی رسانه، بهترین فعالان نخبگانی کارکردهای نظام سلامت اجتماع محور هستند؛ زیرا این افراد در بین اجتماع حضور و تحرک همه روزه دارند. خودشان از اجتماع هستند و بر اجتماع نظارت دارند و بهترین همکار برای پیگیری و پیشبرد توسعه سلامت جامعه هستند.
به عنوان گفتار پایانی؛ در حال حاضر با تعدد رسانه های فعال در حوزه سلامت در کشورمان، این دستگاه های اطلاع دهی، وارد رقابت های جدیدی شده اند و این رقابت همان جذب هر چه بیشتر مخاطب می باشد که در کارزار فعلی، ساماندهی و راهبردسازی رسانه ای در بستر نظام سلامت کشور امری دشوار و وظیفه خطیر و حساس برای مجموعه های رسانه ای و روابط عمومی دستگاه های نظام سلامت است.
این رقابت برای بخشی از مردم بعنوان جامعه هدف رسانه ها گران و برای بخشی دیگر مفید و ارزنده تمام خواهد شد. در وهله کنونی و با درگیری های شدید و خوراک دهی رسانه ای، دیگر جایی برای بنگاه های رسانه ای ضعیف باقی نمی ماند و رسانه های قدرتمند به مرور زمان، رسانه های ضعیف و یا سهل انگار را کنار زده و یا حتی از دایره ی فعالیت خارج می سازند. این موارد به این دلیل بیان شد که به ارزش و یا جایگاه ویژه ی جامعه شناختی در برنامه های نظام سلامت و همچنین جایگاه خطیر فعالیت رسانه ای در نظام سلامت تاکید بیشتری بشود.
همچنین جا دارد فرارسیدن روز ۱۲ اردیبهشت، روز بزرگداشت مقام استاد و معلم را بر تمامی اساتید و معلمین متعهد و متخلق ایران اسلامی که برای سلامتی جسمی، اجتماعی، روانی و معنوی آحاد جامعه با نگاه، اندیشه، گفتار و در نهایت کردار مردم محورشان اعتقاد راسخ و اقدامی پایدار داشته و دارند، تبریک بگوییم و مجددا یادی کنیم از اساتیدی که بدون دسترسی به امکانات رسانه ای هم برای سلامتی جامعه تلاش می کنند و اندیشه، گفتار و کردارشان بر صفحه تاریخ هستی نظام سلامت این مرزو بوم به گستردگی نور می تابد./دکتر حمیدرضا اشراقی
