ایران، چراغ خاموش به سمت پیر شدن می‌رود
کیاپرس /هفته ملی جمعیت قرار داریم.جمعیت و جوانی آن از اهمیت بسیار بالایی در هر کشور برخوردار است؛ به طوری که جمعیت زیاد داشتن هر کشوری به معنای داشتن مولفه قدرت در سطح ملی و بین‌المللی است. جوانی جمعیت و جوان بودن سن افراد هر کشوری یعنی داشتن نیروی فعال و با نشاط جوانی برای رسیدن به اهداف توسعه‌ای در بخش‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و …است.
اکنون وضعیت جهان به سوی سالمند شدن بیشتر و پیری در جریان است. ایران نیز به مانند بسیاری از کشورها در لبه تیز قرار گرفتن در گردونه کشورهای پیر و سالمند قرار دارد و هرگونه سهل انگاری و بی تدبیری در ایجاد زیر ساختهای جوانی جمعیت کشورمان را با مشکلات زیادی روبرو خواهد کرد.
برای آشنایی با موضوع سالمندی و زیاد شدن افراد سالمند و همچنین مسائل مختلف مربوط به دوره سالمندی و…با خانم دکتر «سیده صالحه مرتضوی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران و متخصص سالمند شناسی» به گفت‌وگو نشستیم.
خانم دکتر! در ابتدای گفت‌وگو توضیح دهید سالمند چه تعریفی دارد؟
سالمندی را می‌توان از ابعاد مختلف تعریف کرد. یکی از این ابعاد، تعریف بر اساس سن تقویمی است. براساس تعریفی که سازمان بهداشت جهانی ارائه داده است در کشورهای در حال توسعه مانند ایران، سن ۶۰ سال به بالا و در کشورهای توسعه یافته سن ۶۵ سال به بالا را سالمند می‌گویند. اگر چه استفاده از سن راحت ترین راه بیان تعریف سالمندی است، ولی برای ارائه تعریف کامل باید این پدیده را از ابعاد و جنبه‌های گوناگون مورد توجه قرار داد. به طور مثال: از بعد اجتماعی، سالمندی دورانی از زنـدگی اسـت کـه در نقش‌ها و ارتباطات فرد تغییر ایجاد می‌شود و از بعد قانونی، سالمندی دوران معاف شدن بالطبع یا بالاجبار از انجام وظائف مـنظم قـانونی است (بازنشـستگی).
نکته مهمی که باید به آن توجه داشت این است که ما یک سالمندی فردی داریم و یک سالمندی جمعیت. سالمندی فردی تغییرات فیزیکی-روانشناختی است که با گذر زمان از تولد تا مرگ اتفاق می‌افتد و گریزی هم از آن نیست. سالخوردگی جمعیت، افزایش تعداد سالمندان به نسبت کل جمعیت است (سهم سالمندان از کل جمعیت).
سالخورده شدن جمعیت بیش از هر چیز معلول دو عامل جمعیت‌شناختی و تغییرات آن است: اول کاهش باروری و تداوم آن در یک دوره نسبتاً طولانی‌مدت و دوم کاهش مرگ و میر یا افزایش امید زندگی. در کنار این دو عامل، مؤلفه سوم جمعیتی یعنی مهاجرت نیز در سالخوردگی جمعیت به ویژه در سطح منطقه‌ای و نواحی مختلف یک کشور می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای داشته باشد.
۱۰ درصد جمعیت ایران سالمند هستند
خانم دکتر! در کشور آخرین وضعیت سالمندی چگونه است؟
بر اساس آخرین سرشماری سال ۹۵ معادل ۹٫۲۸ درصد جمعیت سالمند هستند؛ یعنی حدود ۱۰ درصد که این میزان اکنون زیادتر شده است؛ البته بحث بسیار مهم این است که این ۱۰ درصد نسبت به ۴۰ سال قبل دو برابر شده و مسئله‌ای که باید به آن توجه کرد این است که آن بیش‌زایی دهه ۶۰ ما در حدود ۱۴۲۰ به سن سالمندی می‌رسند؛ یعنی کمتر از ۲۰ سال آینده جمعیت سالمندی ما ۲ برابر می‌شود و در سال ۱۴۲۰ انفجار جمعیت سالمندی را در کشور خواهیم داشت.
مسئله مهم دیگر اینکه در کشورهای توسعه یافته زمانی که طول کشید تا درصد جمعیت سالمند آنها ۲ برابر شود چیزی حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ سال بود؛ بنابراین، ما علاوه بر اینکه منابع محدودتری به نسبت کشورهای توسعه یافته داریم زمان محدودتری هم داریم که این مساله نشان دهنده اهمیت برنامه ریزی و اقدام در این خصوص است.
ایران به سرعت در حال پیر شدن است
جمعیت جوان و پویا به نوعی سرمایه یک کشور است و این موضوع روی موارد اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی تأثیر دارد؛ بنابراین همه جوامع از سالخوردگی جمعیت هراس دارند. ما نیز به عنوان کشوری که سال‌ها جمعیت جوان داشته و الان به سرعت به سمت جمعیت سالخورده می‌رود، این چالش را تجربه می کنیم و به همین دلیل است که بحث های مرتبط با جوانی جمعیت مورد توجه قرار گرفته است./فارس
