«سهمیا» جای یارانه نقدی را می گیرد
طبق این طرح که جزئیات آن در پایگاه اطلاع‌رسانی دولت منتشر شد، قرار است از سال آینده دولت کارت جدیدی به‌عنوان «سهمیا» به شهروندان بدهد و به هر خانوار و حتی هر بنگاه اقتصادی کارت انرژی داده شود و آنها می‌توانند مدیریت سوخت و آب و برق را خودشان در دست بگیرند و حتی مازاد آن را کارت به کارت کرده یا بفروشند. طرح جدید دولت با این هدف ارائه شده که تزریق نقدینگی سنگین در اثر پرداخت ماهانه یارانه نقدی متوقف شود. آخرین برآوردهای رسمی نشان می‌دهد که حدود 72میلیون ایرانی خواستار دریافت یارانه نقدی هستند و تأمین بودجه و تزریق آن به اقتصاد کشور یکی از چالش‌های دولت شده، چرا که باید هر ماه مبلغی معادل 3هزار و 200میلیارد تومان یارانه نقدی پرداخت شود که خود باعث افزایش نقدینگی موجود می‌شود.
سهمیا چیست و به چه دردی می‌خورد؟
سهمیا مخفف سامانه هوشمند مدیریت یارانه ایرانیان است؛ ایده اعطای کارت یارانه انرژی به مردم به جای پرداخت یارانه نقدی و نظام سهمیه‌بندی سوخت در همان ابتدای اجرای فاز نخست هدفمندی یارانه‌ها و در دولت احمدی‌نژاد با این هدف مطرح شد که شهروندان با کارت انرژی، هزینه‌های برق، آب، گاز، بنزین و دیگر فرآورده‌های نفتی را پرداخت کنند، اما دولت نهم و دهم این ایده را اجرایی نکرد و پرداخت ماهانه 45هزار و 500تومان را در اولویت قرار داد. حالا دولت یازدهم به این تدبیر می‌اندیشد که روند کنونی پرداخت یارانه نقدی نمی‌تواند ادامه یابد و باید تغییر مسیر دهد. سامانه هوشمند مدیریت یارانه ایرانیان یا همان سهمیا که نمونه آن هم طراحی و رونمایی شده، قرار است تمامی حامل‌های انرژی مختلف مانند بنزین، گازوئیل، برق، گاز، گاز مایع، آب و… را در قالب کارت اعتباری انرژی جای دهد.
پایگاه اطلاع‌رسانی دولت به نقل از یک مقام مسئول در وزارت نفت اعلام کرد: سهمیا با قابلیت فروش سهمیه‌های سوخت به خانوارها داده می‌شود. نصرت‌الله سیفی، مدیرعامل شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت جلوگیری از تزریق حجم بزرگ نقدینگی و مانع بزرگ بر سر راه تورم را اصلی‌ترین مزیت سهمیا اعلام و اظهار کرد: از طریق این کارت اعتباری، افراد می‌توانند اقدام به مدیریت سوخت کنند به‌نحوی که قادر می‌شوند نوع سوخت را به سوخت مورد نیاز خود تبدیل کنند.
این مقام مسئول از تغییر روش پرداخت سهمیه سوخت از خودرو به شخص خبر داد و گفت: در طرح کارت اعتباری انرژی، قرار است یارانه به فرد پرداخت شود. در فرایند فعلی نظام سهمیه‌بندی فرآورده‌های نفتی به‌ویژه سوخت‌هایی چون بنزین و گازوئیل، دولت همه ماهه سهمیه‌ای مشخص به ازای هر خودرو اعلام و به کارت‌های سوخت واریز می‌کند که شهروندانی که فاقد خودرو هستند از دریافت سهمیه محرومند. چندی قبل محمد رضا باهنر نایب‌رئیس مجلس در یک برنامه تلویزیونی از روش کنونی سهمیه‌بندی انتقاد و پیشنهاد کرد تا دولت سهمیه انرژی هر فرد را مشخص و واریز کند تا عدالت در بهره‌مندی از حامل‌های انرژی ایجاد شود.
حالا مدیرعامل شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت هم با تأیید ناعادلانه بودن روش فعلی توزیع انرژی یارانه‌ای گفت: در شرایط فعلی، روستاییان نیز که فاقد خودرو هستند از یارانه بنزین استفاده نمی‌کنند اما در مقابل افراد ثروتمند شهرنشین که دارای چند خودرو هستند از یارانه بنزین بهره‌مند می‌شوند. به گفته این مقام وزارت نفت، در طرح کارت اعتباری انرژی، میزان مشخصی از سهمیه سوخت‌های مختلف در اختیار افراد قرار دارد و آنها می‌توانند از طریق صرفه‌جویی و جایگزینی سوخت، به مدیریت مصرف خود بپردازند. سیفی درخصوص آخرین وضعیت اجرای این طرح، گفت: مذاکراتی با بخش خصوصی و به‌ویژه اتاق بازرگانی صورت گرفته تا نحوه ارائه کارت اعتباری انرژی در بخش صنایع را تعیین کنیم البته این طرح هنوز نهایی نشده است. به گفته او، برای اجرای این طرح موافقت بانک مرکزی، وزارت امور اقتصادی و دارایی و هیأت دولت نیاز است که هنوز در این خصوص مذاکره‌ای انجام نشده است.
بانک مرکزی: خبر نداریم
مدیرکل فناوری اطلاعات بانک مرکزی در واکنش به این خبر گفت: تاکنون جلسه‌ای در این‌باره نداشته‌ایم. ناصر حکیمی در گفت‌وگو با تسنیم اظهار کرد:البته شاید سایر مدیران بانک مرکزی در جریان باشند ولی بنده جلسه‌ای در این‌باره نداشته‌ام. مدیرکل فناوری اطلاعات و ارتباطات بانک مرکزی همچنین اضافه کرد: در جریان ابعاد و چگونگی اجرای طرح کارت سهمیا یا کارت اعتباری انرژی نیستم.
سهمیا قانون نمی‌خواهد
یک عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی با مثبت ارزیابی کردن این طرح گفت: کارت سهمیا نیازی به مجوز مجلس ندارد. جعفر قادری گفت: دولت البته درباره این طرح هیچ توضیحی به مجلس نداده و ما از گوشه و کنار باخبر شده بودیم که چنین طرحی در دولت مطرح است.
نشانه‌ای دیگر از تداوم سیاست‌های اقتصادی دولت احمدی‌نژاد
به هر حال به‌نظر می‌رسد طرح سهمیا به نوعی باز تولید طرح دولت احمدی‌نژاد برای اعطای کارت انرژی به مردم باشد که از قضا حمایت بخشی از نمایندگان مجلس را هم به‌دنبال داشت. زمانی که حسن روحانی در مجلس از قصد خود برای تغییر مسیر قانون هدفمندی یارانه‌ها سخن گفت در ابتدا تصور این بود که بالاخره دولت به اشکالات طرح پی برده و درصدد اصلاح مسیر برآمده است. اما آنچه به اجرا درآمده، نه‌تنها تغییری را نشان نمی‌دهد که به گفته بسیاری از نمایندگان مجلس و کارشناسان اقتصادی ادامه همان مسیر یارانه‌ای دولت احمدی‌نژاد است. ظاهرا عدم‌استقبال شهروندان از انصراف برای دریافت یارانه نقدی باعث شده تا دولت در مسیر جدیدی قدم بر ندارد و همان راه گذشته را ادامه بدهد. احیای طرح کارت انرژی که اکنون نام سهمیا به‌خود گرفته، در واقع طرح مکملی است که شاید دولت با اجرای آن بتواند بخشی از یارانه‌ها را به‌صورت غیرنقدی به شهروندان پرداخت کند. طرحی که دولت با شجاعت دنبال اجرای آن باشد می‌تواند بخشی از مشکلات موجود را ساماندهی کند./رضا کربلایی
