🖊️ ستون نقد اجتماعی | کیاپرس: کودکان اوتیسم؛ انسان‌هایی با حقوق، نه فرشتگانی برای تکامل دیگران
🖊️ ستون نقد اجتماعی | کیاپرس
در نشستی که به‌تازگی با حضور مسئولان بیمه سلامت مازندران و نمایندگان انجمن اوتیسم برگزار شد، عالیه زمانی، نماینده ساری و میاندورود در مجلس شورای اسلامی، ضمن اشاره به لزوم حمایت از بیماران اوتیسم، گفت: «کودکان با نیازهای ویژه فرشتگان آسمانی هستند که آفرینش آن‌ها برای رسیدن اطرافیان‌شان به کمال انسانی است.»
اگرچه این سخنان با نیتی خیرخواهانه بیان شده‌اند، اما طرح چنین دیدگاه‌هایی نیازمند تأملی جدی است. آنچه در ظاهر جمله‌ای پرمهر و الهام‌بخش به نظر می‌رسد، در واقع بازتاب نوعی نگاه رمانتیک و حتی نابرابر به افراد دارای اوتیسم است—نگاهی که ممکن است ناخواسته به حاشیه راندن حقوق واقعی و نیازهای ملموس این گروه منجر شود.
توصیف کودکان اوتیسم به‌عنوان «فرشته»، آن‌ها را از جایگاه یک انسان دارای حق و نیاز به خدمات اجتماعی، آموزشی و درمانی به موجوداتی ماورایی و ابزاری برای «کمال دیگران» تقلیل می‌دهد. چنین نگاهی، گرچه با نیت خیر انجام می‌شود، اما در عمل باعث نادیده گرفتن واقعیت‌های زندگی این افراد و چالش‌هایی می‌شود که خانواده‌ها، متخصصان و خود این کودکان روزانه با آن مواجه‌اند.
امروزه در ادبیات علمی و حقوق‌محور، تأکید بر حق برخورداری از زندگی مستقل، مشارکت اجتماعی، دسترسی برابر به خدمات و حذف تبعیض است، نه ساخت تصویرهایی احساسی که گاه مانع درک عمیق مسائل واقعی می‌شود. نگاه رمانتیک، اگر جایگزین نگاه واقع‌گرایانه و عدالت‌محور شود، بیش از آنکه یاری‌رسان باشد، بازدارنده است.
کودکان دارای اوتیسم، بیش از هر چیز، به سیاست‌های منسجم، خدمات توانبخشی جامع، آموزش فراگیر، حمایت مالی، آگاهی‌بخشی عمومی و قانون‌گذاری اثربخش نیاز دارند—نه اسطوره‌سازی‌هایی که آنان را از جایگاه شهروند برابر با دیگران دور می‌کند.
در جامعه‌ای که می‌خواهد به سوی عدالت اجتماعی حرکت کند، شایسته است سیاست‌گذاران، قانون‌گذاران و فعالان اجتماعی، با پرهیز از کلیشه‌های عاطفی، با نگاهی واقع‌گرایانه و مبتنی بر کرامت انسانی، مسیر حمایت از کودکان با نیازهای ویژه را بازنگری و بازتعریف کنند.