موثرترین روش های پیشگیری از سرطان را بشناسید

کیاپرس/دکترجعفر جندقی، مدیرکل دفتر مدیریت بیماریهای غیرواگیر وزارت بهداشت در یادداشتی اعلام کرد: عوامل محیطی و ژنتیکی نقش مهمی در بروز و پیشرفت بسیاری از انواع سرطان‌ها ایفا می‌کنند. این عوامل شامل عادات و سبک نامناسب زندگی، مواجهه با برخی مواد شیمیایی، آلاینده‌های هوا، عوامل زیستی و تغییرات ژنتیکی و وراثتی هستند.

در واقع قرارگیری طولانی‌مدت در معرض آلاینده‌های هوا مانند ذرات معلق، دی‌اکسید نیتروژن و بنزن می‌تواند خطر ابتلا به سرطان‌های ریه و دستگاه تنفسی را افزایش دهد. هم‌چنین فلزات سنگین و مواد شیمیایی که خصوصا در صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرند مانند آزبست در صنعت ساختمان و خودروسازی، هیدروکرین‌های آروماتیک در صنایع پتروشیمی در ایجاد سرطان‌های ریه، خون و مغز استخوان نقش دارند. مواجهه با آفت‌کش‌ها نیز با انواعی از سرطان‌ها از جمله کلیه و پروستات مرتبط هستند.

از دیگر عوامل محیطی که در بروز سرطان نقش دارد مواجهه بیش از حد با نور خورشید یا استفاده از دستگاه‌های سولاریوم است که خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش می‌دهد.

یکی از عواملی که معمولا توسط اغلب ما مورد غفلت قرار می گیرد عادات زندگی صحیح است. مصرف کردن غذاهای پرچرب، شور، فرآوری‌شده و کم‌فیبر با افزایش خطر سرطان‌های گوارشی همراهند در حالیکه بسیاری از ما در طی بیش از نیمی از هفته از اینگونه غذاهای ناسالم استفاده می کنیم و یا با اینکه می‌دانیم مصرف سیگار برای دهان، ریه، کبد، مری و دیگر اعضا مضر است آن را ترک نمی‌کنیم.

از عفونت‌ها وعوامل زیستی سرطان‌زا مانند هلیکوباکتر پیلوری که در سرطان معده و انواع ویروس‌های هپاتیت B و C که با سرطان کبد در ارتباطند نیز نباید غافل شد.

اما چه راهکارهایی برای پیشگیری از سرطان‌های مرتبط با عوامل محیطی می توانیم اتخاذ نماییم:

۱٫ تغییر سبک زندگی که در این میان ترک سیگار و الکل بسیار مهم‌اند. استفاده از سیگار می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان ریه را بیش از ۱۰ برابر نماید و یا مصرف الکل می‌تواند احتمال سرطان دهان، کبد و مری را حتی تا ۴ برابر افزایش دهد. همچنین، داشتن رژیم غذایی سالم شامل استفاده از میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و کاهش مصرف گوشت قرمز و فرآوری‌شده و فعالیت بدنی منظم باید مدنظر قرار گیرد. مصرف غذای پرچرب، کم فیبر و فعالیت بدنی کم می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان را ۱٫۵ برابر کند.

۲٫ محافظت از خود در برابر آلودگی‌ها: استفاده از ماسک در محیط‌های آلوده و جلوگیری از تماس با مواد شیمیایی خطرناک از طریق استفاده از تجهیزات ایمنی مناسب در محیط کار.

۳٫ کاهش مواجهه با اشعه ماورا بنفش با استفاده از کرم‌های ضد آفتاب مناسب و استفاده از کلاه و عینک آفتابی.

۴٫ واکسیناسیون و درمان عفونت‌ها: از جمله تزریق واکسن هپاتیت B و درمان سریع عفونت‌های باکتریایی مانند هلیکوباکتر پیلوری.

۵٫ چکاپ‌های منظم و غربالگری با انجام آزمایش‌هایی مانند ماموگرافی، کولونوسکوپی و تست پاپ اسمیر که به تشخیص زودهنگام سرطان کمک می‌کند.

۶٫ کمک به کاهش آلودگی هوا

و در آخر اینکه عوامل ارثی و ژنتیکی نیز نقش مهمی در بروز سرطان‌ها ایفا می‌کنند. به‌طور کلی، حدود ۵ تا ۱۰ درصد از موارد سرطان به دلیل جهش‌های ژنتیکی ارثی یا خانوادگی رخ می‌دهند.

این جهش‌ها می‌توانند در ژن‌های سرکوب‌کننده تومور یا ژن‌های ترمیم DNA باشند که در صورت اختلال، منجر به رشد غیرطبیعی سلول‌ها و در نهایت سرطان می‌شوند. افرادی‌ که حامل جهش‌های بیماری‌زا در این ژن‌ها هستند نسبت به افراد فاقد این جهش، خطر ابتلای ۵ تا ۱۰ برابری دارند. تشخیص سرطان‌های ارثی از انواع تک‌گیر به شناسایی بهتر روند بیماری و چگونگی مقابله و پیشگیری آن کمک می‌کند. در این راستا، مشاوره ژنتیک و انجام آزمایش‌های مرتبط می‌توانند به شناسایی افراد در معرض خطر کمک کنند و زمینه اقدامات پیشگیرانه یا درمانی مناسب را فراهم نمایند.