به گزارش کیاپرس از ایرنا مازندران که همواره از آن به‌عنوان یکی از مناطق پرآب فلات ایران یاد می‌شود، چندین سال با تنش‌های آبی مواجه شده است. این استان پس از ۲ سال‌تر سالی، بار دیگر در شرایط خشکسالی شدید قرار گرفته، به‌طوری که به‌گفته مسئولان و کارشناسان، سال آبی پشت‌سرگذاشته شده یکی از خشک‌ترین سال‌های آبی مازندران در ۱۰ سال اخیر بوده است.
مهم‌ترین دلیل بروز این وضعیت نیز کاهش بارندگی‌ها و پیرو آن کم‌شدن حجم آب رودهای مازندران است. به این موضوع باید افزایش دمای هوا در زمستان و بهار و ذوب‌شدن زودهنگام برف ارتفاعات به‌عنوان یکی از منابع تأمین آب استان را نیز اضافه کرد.
وضعیت آبی مازندران مساعد نیست. هرچند که نشانه‌های خشکسالی و تنش آبی در سراسر مازندران دیده می‌شود، اما مناطق شرقی این استان بیشتر از سایر نقاط در معرض تنش آبی قرار دارند.

مازندران با تولید محصولات مختلف کشاورزی نقش مهمی در تامین امنیت غذایی کشورمان ایفا می کند که با پیش‌روی غول خشکسالی، به نوعی امنیت غذایی نیز با ضربات جبران ناپذیری مواجه خواهد شد و تداوم وضعیت موجود نیز می تواند به این نگرانی‌ها بیفزاید.

استان مازندران با داشتن ۴۶۰ هزار هکتار زمین های زراعی و باغی سالانه ۷۲ نوع محصول کشاورزی را تولید می کند که با تولید بیش از ۹۵۰ هزار برنج سفید، ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تن مرکبات و ۸۰ هزار تن آبزیان رتبه نخست کشور را دارد
کاهش ۴۰ درصدی بارندگی، ۵۰ درصدی روان آب های رودخانه های دائمی و همچنین کم شدن حدود ۶۰ درصدی ذخایر آبی پشت سدها و آب بندان های مازندران، باعث بروز تنش آبی دراین استان شده است به‌گونه ای که مناطق شرقی با کمبود شدید آب در بخش کشاورزی مواجه اند و همین امر نیز شرکت آب منطقه‌ای را برآن داشت تا طرح نوبت بندی منابع آبی استان را حدود یک ماه زودتر آغاز و جهادکشاورزی نیز اخطار کم آبی صادر کند.
به اعتقاد کارشناسان، کاهش بارندگی و تغییر الگوی بارش، کم شدن دبی آب رودخانه‌ها، پایین رفتن ایستایی آب های زیر زمینی و پیش روی جبهه آب شور به جبهه آب شیرین در سواحل نشانه های پیش روی خشکسالی در استان مازندران است.

توان بالقوه آب مازندران در حد ۶ میلیارد و ‌ ۶۰۰ میلیون مترمکعب است که از این مقدار چهار میلیارد و ‌ ۹۰۰ میلیون مترمکعب آب‌های سطحی و بقیه آب های زیرزمینی است. سالانه حدود یک میلیارد و ۵۵۰ میلیون مترمکعب آب در بخش آب های سطحی و یک میلیارد و ‌ ۳۵۰ میلیون مترمکعب در بخش آب زیرزمینی بهره‌برداری می‌شود.

سه استان شمالی گیلان، مازندران وگلستان چهار درصد از نظر مساحت و ۱۲ درصد از نظر جمعیت کل ایران را به خود اختصاص داده اند. استان مازندران به دلیل شرایط اقلیمی خاص، پراکندگی خوب محصولات کشاورزی و دشت‌های وسیع در این منطقه، منطقه‌ای کشاورزی با بیش از ۶۰۰ هزار هکتار محصول کشاورزی است و حدود ۷۵ درصد شالیزارهای ایران را در خود جای داده است و نقش مهمی در تولید بیش از ۳۷ درصد برنج کشور دارد. ارزیابی پارامترهای هواشناسی الگوی بارش مازندران حاکی از کاهش بارندگی کلی در فصول خاص است. با توجه به اشتغال کارگران کشاورزی در تولید برنج، معیشت ساکنان این استان از یک سو به آبهای سطحی و زیرزمینی موجود در منطقه و افزایش تبخیر و تعرق در نتیجه افزایش دما و خشکسالی وابسته است و افزایش دماهای کمتر از ۱۲-۱۸ درجه سانتی‌گراد، به طور چشمگیری بازده این محصول مهم راهبردی ‌را کاهش خواهد داد. بنابراین، رویدادهای تغییر اقلیم، مانند خشکسالی، که منجر به تغییرات در توپولوژی و فیزیولوژی برنج و کاهش فصل رشد می‌شود در این استان بسیار مهم است.

اثر تغییر اقلیم بر خشکسالی‌های سواحل جنوبی دریای مازندران در دوره‌های آتی مطالعه شده و نشان می‌دهد که شدت خشکسالی در دهه‌های آینده نسبت به گذشته افزایش یافته است و این افزایش برای شرق دریای مازندران شدیدتر است. تغییر اقلیم منجر به افزایش فراوانی و شدت خشکسالی در منطقه مورد مطالعه می‌شود. سواحل غربی دریای مازندران بیشتر از سواحل شرقی آن تحت اثر جریان‌های شمالی سامانه پرفشار سیبری قرار دارند و در صورت استقرار پرفشار بر روی دریا، بارش‌ها در غرب دریای کاسپین بالاتر از منطقه شرقی آن خواهد بود. پدیده گرمایش جهانی منجر به تضعیف سیستم فشار قوی سیبری به طور کلی شده است.

۶۷ درصد مساحت مازندران تحت تاثیر خشکسالی بسیار شدید

مدیرکل هواشناسی مازندران با اشاره به آمارهای ارائه شده توسط مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی کشور، گفت که با بررسی های صورت گرفته و براساس شاخص های لازم دوره یکساله تا پایان خرداد ماه ۱۴۰۲، حدود ۶۷ درصد از مجموع مساحت این استان تحت تاثیر خشکسالی بسیار شدید، ۱۷.۷ درصد در معرض خشکسالی شدید، ۹.۴ درصد خشکسالی متوسط، ۳.۷ درصد در معرض خشکسالی خفیف و ۲.۲ درصد نیز در حد نرمال است.

سید محمدرضا رضوی اظهار داشت: همچنین طبق گزارش این مرکز، در سطح حوزه آبریز اصلی دریای مازندران ۵۶.۲ درصد از مجموع مساحت در معرض خشکسالی بسیار شدید، ۲۰.۶ درصد در خشکسالی شدید، ۹.۴ درصد خشکسالی متوسط، ۵.۸ درصد خشکسالی خفیف و ۶.۷ درصد نیز در محدوده نرمال قرار دارد.

تبدیل مازندران تا ۱۵ سال آینده به بیابان

“بحران خشکسالی تا ۱۵ سال آینده مازندران را بیابان خواهد کرد“، این بخشی از صحبت های محمدحسن نامی رئیس مدیریت بحران کشور است که به تازه‌گی از بخش مرزن‌آباد چالوس بازدید داشته است.

وی گفت: با تغییرات شدید آب و هوایی و اقلیمی در مازندران روبرو هستیم و اگر توجه ویژه ای به منطقه نشود در ۱۵ سال آینده شاهد بیابانی شدن این استان سرسبز خواهیم بود.

وی اظهار داشت: بیشترین بودجه بحران را برای مدیریت مازندران اختصاص داده ایم و چون این استان با سیل، زلزله و حوادث غیرمترقبه فراوانی در طول سال مواجه است، توجه به زیرساخت ها برای کاهش بحران در این منطقه ضروری است.

این مقام مسوول با تاکید بر اینکه هر روز نبود تعادل بیشتر بین جو و اتمسفر را شاهد هستیم و باید در برابر بحران آمادگی لازم را داشته باشیم، ایران را کشوری در مدار بحران های متعدد نامید و خاطرنشان کرد: مازندران نیز بحران خیز بوده و بنابراین آماده باش کامل نیروها برای مواجه با بحران ها ضرورتی انکارناپذیر در این استان به شمار می رود.

وی تصریح کرد:در کشور با زلزله های متعددی روبرو هستیم و اگر ایمن سازی لازم ساختمان ها را نداشته باشیم امکان مدیریت در بحران ها را نخواهیم داشت.

رئیس مدیریت بحران کشور به اختصاص تسهیلاتی در ایمن سازی ساختمان ها اشاره کرد و با تاکید بر اینکه مازندران در خصوص سیلاب آسیب پذیر است افزود:شیب زیاد در منطقه البرز، سبب می شود امکان مدیریت سیل دچار مشکل باشد و باید با ایجاد سدهای متوسط در مازندران از هدر رفت آب های شیرین جلوگیری کنیم.

نامی گفت: با اضافه شدن ناوگان های خودرویی نیز با مخاطراتی در کشور روبرو هستیم و اگر برای این مسئله فکر نشود به بحران تبدیل می شود.

رییس مدیریت بحران کشور به صادر نکردن مجوز ساختمان سازی در حاشیه شهرها توسط شهرداری‌ها اشاره کرد و با تاکید بر اینکه با این حال شاهد صدور مجوزهای ساختمانی هستیم که منجر به ساخت خانه های ناایمن می شود، ادامه داد: خوی از شهرهایی بود که بدون محاسبات مهندسی ساخت و سازها صورت گرفت و در این راستا نیز ریزش ساختمان ها را با درجات پایین زلزله شاهد بودیم.

نامی افزود: در مازندران نیز با توجه به وقوع خشکسالی ها در ۱۵ سال آینده استان مازندران به یکی از استان های بیابانی تبدیل می شود و باید چاره ای عمیق در این خصوص اندیشید تا مردم نیز باغ های خود را خردتر نکنند و برای اقتصاد منطقه باید چاره اندیشی دیگری داشت.

به گفته نامی جاده های دیگری باید در مسیر مواصلاتی مازندران در دستور کار ساخت و ساز قرار بگیرد و با وجودی که جنگل ها از بین خواهد رفت اما برای ترابری مردم باید مسیرهایی را در نظر بگیریم و در این راستا مدیران کشور و نمایندگان مجلس باید تصمیم بگیرند تا با افزایش مسیرهای مواصلاتی در استان بار ترافیکی مازندران را کم کنند.