به گزارش کیاپرس  به نقل از allaboutvision، متأسفانه یک آسیب جدی که زنان با آن روبرو هستند سلامت چشم آنهاست. تحقیقات انجام شده در ۲۰ سال گذشته نشان داده است که زنان در مقایسه با مردان در معرض خطر بیشتری برای تغییرات بینایی، آسیب و از دست دادن آن هستند. در واقع، زنان ۱۲ درصد بیشتر از مردان در معرض از دست دادن بینایی هستند.

اگرچه شرایط جدی بینایی مختص زنان نیست، اما آنها می توانند تأثیرات متفاوت و بیشتری را نسبت به مردان روی بینایی خود تجربه کنند. بنابراین، زنان چه کاری می توانند انجام دهند؟

عوامل بیولوژیکی زیادی در ایجاد مشکلات بینایی نقش دارند که زنان همیشه نمی توانند آنها را کنترل کنند. با این حال، آگاهی از خطرات آنها این امکان را فراهم می کند تا گام هایی در جهت محافظت از بینایی برداشته شود و تعداد زنانی که با چشمان سالم و بینایی سالم زندگی می کنند افزایش یابد.

تغییرات هورمونی و بینایی

هورمون ها مواد شیمیایی هستند که پیام ها را به قسمت های مختلف بدن ارسال می کنند و بر بسیاری از عملکردهای مهم تأثیر می گذارند. این موارد عبارتند از خلق و خو، عملکرد جنسی، رشد و تکامل و توانایی تولید مثل.

هورمون هایی که مردان و زنان را متمایز می کنند، هورمون های جنسی یا استروئیدهای جنسی هستند. هورمون های جنسی اصلی در سیستم غدد درون ریز زنانه، عبارتند از:

• استروژن: این ماده نقش مهمی در رشد تولید مثل دارد که از دوران بلوغ شروع می شود.
• پروژسترون: این هورمون به تنظیم چرخه های قاعدگی کمک می کند و بدن را برای بارداری آماده می کند.
• آندروژن ها: اینها گروهی از هورمون های جنسی را تشکیل می دهند که بر باروری، توده استخوانی، میل جنسی و تولید گلبول های قرمز خون تأثیر می گذارند. زنان فقط مقادیر کمی دارند، در حالی که مردان مقادیر بیشتری دارند (تستوسترون رایج ترین آندروژن است).

از آنجایی که هورمون ها بسیار قدرتمند هستند، عدم تعادل شیمیایی می تواند باعث تغییرات جدی در بدن، از جمله چشم ها شود. تحقیقات نشان داده است که بافت های چشم دارای گیرنده های هورمون جنسی هستند. این بدان معناست که مشکلات چشمی و بینایی می تواند در پاسخ به تغییرات در سطح هورمون های جنسی رخ دهد.

برخی از بزرگترین تغییرات هورمونی که بسیاری از زنان تجربه می کنند در دوران بلوغ، بارداری و یائسگی است.

نحوه تغییر بینایی در دوران بلوغ دختران

دختران نوجوان معمولاً بین سنین ۸ تا ۱۳ سالگی وارد بلوغ می‌شوند. وقتی دختری به بلوغ می رسد، بدن او هورمون‌های محرک فولیکول و هورمون‌های لوتئین‌کننده بیشتری تولید می‌کند که باعث تولید استروژن و پروژسترون می شود.

مدت کوتاهی بعد، دختران معمولا اولین چرخه قاعدگی خود را تجربه می کنند. در طول این چرخه و هر چرخه ای که به دنبال آن می آید، سطح استروژن و پروژسترون تغییر می کند. این تغییرات هورمونی می تواند بر بینایی آنها تأثیر بگذارد.

مطالعه‌ای که در مجله پزشکی چینی در مورد تغییرات هورمونی و بینایی منتشر شد، چرخه‌های ۱۲۰ دختر نوجوان نزدیک‌بین ۱۵ تا ۱۶ ساله را بررسی کرد. اندازه‌گیری‌های چشمی و همچنین سطوح استرادیول (نوعی استروژن) برای چشم‌های هر دختر ثبت شد.

سطح چشم ها و هورمون ها در چهار نوبت مختلف در طول چرخه هر دختر دوباره اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که در هر بار اندازه گیری چشم – مانند نسخه عینک – بسته به اینکه دختر در کجای سیکل خود قرار دارد، تفاوت کوچکی در اندازه گیری های چشمی دیده می شود. به نظر می رسید اندازه گیری ها با سطح استرادیول در چشم تغییر می کند.

بینایی در دوران بارداری تغییر می کند

هنگامی که یک زن باردار می شود، سطح هورمون ها به طور قابل توجهی تغییر می کند. علاوه بر استروژن و پروژسترون، مجموعه جدیدی از هورمون های بارداری به ترکیب اضافه می شود. هورمون های بارداری شامل گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG) و لاکتوژن جفت انسانی (hPL) هستند.

از آنجایی که این هورمون ها توسط جفت تولید می شوند، فقط در دوران بارداری در بدن زنان وجود دارند.

وجود این هورمون ها می تواند باعث تغییرات ظریف و موقتی در داخل و اطراف چشم در دوران بارداری شود. آنها اغلب پس از زایمان یا پس از قطع شیردهی توسط مادر به حالت طبیعی خود بر میگردند و کاهش پیدا میکنند. این تغییرات می تواند بر چشم ها به شکل زیر تأثیر بگذارد:

• پلک ها: بسیاری از زنان باردار دارای رنگدانه های بیشتری در اطراف پلک هستند که ملاسما یا کلواسما نامیده می شود. کارشناسان معتقدند تغییرات هورمونی باعث افزایش تولید ملانین در دوران بارداری می شود که می تواند منجر به تیره شدن پوست در نواحی خاصی شود.
• قرنیه : قرنیه ممکن است در طول بارداری از نظر ضخامت، انحنا و حساسیت تغییر کند و می تواند منجر به عیب انکساری شود که باعث تاری دید می شود. همچنین برای زنانی که قبل از بارداری از لنزهای تماسی استفاده می‌کردند، ممکن است دچار عدم تحمل موقت لنز شوند.
• تولید اشک: گاهی اوقات هورمون های بارداری می توانند لایه اشکی و غدد اشکی چشم را تحت تأثیر قرار دهند و منجر به سندرم خشکی چشم شوند.
• فشار داخل چشم (IOP): فشار داخل چشم در دوران بارداری کاهش می‌یابد، اگرچه به ندرت پیش می‌آید که در دوران بارداری فشار به طور خطرناکی پایین بیاید. با این حال، داشتن IOP پایین می تواند باعث تورم قرنیه و بی نظمی شود و در نتیجه بینایی کاهش یابد.
• لنزها – لنز ها تابعی از عدسی چشم هستند که به آن اجازه می دهد تمرکز را از دید دور به دید نزدیک تغییر دهد. در طول بارداری و شیردهی، برخی از زنان گزارش داده اند که تغییراتی را در دید خود احساس می کنند.

زنانی که قبل از باردار شدن مبتلا به دیابت هستند، در معرض خطر ابتلا به رتینوپاتی دیابتی هستند. خطر رتینوپاتی دیابتی در زنانی که در دوران بارداری به دیابت مبتلا می شوند، کمتر است.

بینایی در دوران یائسگی تغییر می کند

یائسگی زمانی اتفاق می افتد که زن دیگر دوره قاعدگی ندارد و نمی تواند باردار شود. پس از یائسگی، تخمدان‌هایی که هورمون‌های جنسی تولید می‌کنند، فقط مقادیر کم اما ثابتی از این هورمون‌ها را تولید می‌کنند.

یکی از تغییرات عمده مرتبط با بینایی، سندرم خشکی چشم پس از یائسگی است.

استروژن ها و آندروژن ها نقش عمده ای در سیستم روانکاری چشم دارند. بافت های مختلف چشم دارای گیرنده های هورمون جنسی هستند. یکی از مکان هایی که این گیرنده ها در آن قرار دارند غدد میبومین است.

لایه اشکی که چشم را هیدراته نگه می دارد از سه لایه تشکیل شده است: لایه آبی، لایه لیپیدی و لایه موسین. غدد میبومین که روی پلک ها قرار دارند، لایه چربی را تولید می کنند. این لایه با جلوگیری از تبخیر لایه آبی چشم را مرطوب نگه می دارد.

تحقیقات در مورد اینکه آیا جایگزینی استروژن یا آندروژن برای خشکی چشم در زنان یائسه بهترین است یا خیر متناقض است.

برخی از مطالعات نشان می دهد که غدد میبومین اندام هدف آندروژن هستند. این بدان معناست که گیرنده ها به هورمون آندروژن بهترین پاسخ را می دهند. بنابراین، اعتقاد بر این است که آندروژن می تواند به این غدد کمک کند لایه چربی تولید کنند و علائم خشکی چشم را تسکین دهد.

علاوه بر این، مطالعات بر روی زنان یائسه با استروژن پایین نشان داد که خطر ابتلا به سندرم چشم خشک با شروع درمان جایگزین استروژن در آنها افزایش می‌یابد. آنها همچنین علائم شدیدتری داشتند.

یک درمان مطمئن برای خشکی چشم پس از یائسگی هنوز ناشناخته است. اما برخی مطالعات نشان می‌دهند که درمان جایگزین آندروژن یک درمان مناسب برای این زنان بوده است.

علاوه بر سندرم چشم خشک، برخی تحقیقات نشان می‌دهند که یائسگی ممکن است چند عامل خطر را افزایش دهد که می‌تواند در ایجاد گلوکوم نقش داشته باشد. با این حال، تحقیقات همچنین درمان جایگزینی استروژن را با کاهش اندک فشار داخل چشم مرتبط دانسته است.

ارتباط تغییرات بینایی و سن

بر اساس تحقیقات انجام شده توسط مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری، زنان به طور متوسط ۵٫۴ سال بیشتر از مردان عمر می کنند. اگرچه ممکن است این مدت چندان طولانی به نظر نرسد، پنج سال زندگی اضافی می تواند زنان را مستعد ابتلا به بیماری های چشمی مرتبط با افزایش سن کند.

بیماری های چشمی که در سنین بالاتر شایع هستند عبارتند از:

آب مروارید

آب مروارید در نتیجه کدر شدن عدسی چشم است. آنها به دلیل تجمع پروتئین های عدسی که در طول فرآیند پیری رخ می دهد، ایجاد می شوند. آب مروارید معمولاً در طول زمان به کندی رشد می کند و می تواند باعث تیرگی و تاری دید شود.

در موارد شدید، آب مروارید درمان نشده می تواند منجر به از دست دادن بینایی شود. جراحی آب مروارید می تواند آب مروارید را از بین ببرد و دید واضح را بازیابی کند. اگرچه آب مروارید در میان افراد مسن شایع است، اما داده ها نشان می دهد که زنان در معرض خطر بیشتری نسبت به مردان هستند.

گلوکوم

تعداد زنان مبتلا به گلوکوم در سراسر جهان از مردان بیشتر است. این بیماری با فشار زیاد در چشم مشخص می شود که می تواند منجر به آسیب عصب بینایی شود. افزایش فشار به دلیل عدم تعادل بین تولید مایع داخلی چشم، به نام زلالیه ، و توانایی آن برای خارج شدن است.

فشار چشم که برای مدت طولانی بیش از حد بالا می ماند می تواند به عصب بینایی در پشت چشم آسیب برساند که می تواند باعث کاهش بینایی شود. درمان گلوکوم ممکن است شامل قطره چشم، داروهای خوراکی یا جراحی باشد.

دژنراسیون ماکولا مرتبط با سن

دژنراسیون ماکولا وابسته به سن (AMD) وضعیتی است که شامل از بین رفتن سلول های حساس به نور (گیرنده های نوری) در ماکولا می شود. ماکولا ناحیه مرکزی شبکیه است و مسئول واضح ترین دید مرکزی و دید رنگی شماست.

در مراحل پایانی AMD، یک فرد ممکن است دید مرکزی کمی داشته باشد یا اصلاً دیدی نداشته باشد. هیچ درمانی برای AMD وجود ندارد و درمان فعلی فقط برای نوع خاصی به نام AMD مرطوب موثر است.

آمارهای سال ۲۰۱۰ نشان داد که زنان ۶۵ درصد موارد AMD را تشکیل می دهند، در حالی که مردان تنها ۳۵ درصد این آمار را تشکیل می دهند.

جداشدگی شبکیه

جداشدگی شبکیه زمانی اتفاق می افتد که بافت حساس به نور در پشت چشم (شبکیه) از کره چشم جدا شود. این جدایی خون رسانی به شبکیه را قطع می کند که می تواند باعث مرگ سلول های مسئول بینایی شما شود.

جراحی تنها راه برای ترمیم شبکیه جدا شده است. هر چه زودتر بتوان شبکیه را دوباره وصل کرد، احتمال بازیابی بینایی بیشتر می شود.

اگرچه جداشدگی شبکیه در زنان بیشتر اتفاق نمی‌افتد، تحقیقات نشان می‌دهد که زنان به اندازه مردان تحت درمان فوری قرار نمی گیرند.

بیماری خود ایمنی و بینایی

زنان دو برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به بیماری خود ایمنی هستند. اگرچه دلیل دقیق آن هنوز در حال بررسی است، اما اعتقاد بر این است که این تفاوت به ژنتیک و هورمون های زنانه مربوط می شود.

ژنتیک و خطر بیماری خودایمنی

کروموزوم ها از والدین به فرزندانشان منتقل می شوند و صفات خاصی را تعیین می کنند. زنان با دو کروموزوم X (XX) به دنیا می آیند، در حالی که مردان با یک کروموزوم X و یک کروموزوم Y (XY) متولد می شوند.

کروموزوم X بزرگتر از کروموزوم Y است و دارای تعداد بیشتری ژن مرتبط با ایمنی است. این ژن ها به تحریک پاسخ های ایمنی در بدن کمک می کنند. داشتن تعداد بیشتر ژن به این معنی است که احتمال جهش ژنی بیشتر است. ترکیب این عوامل خطر ابتلای زنان به پاسخ خود ایمنی را افزایش می دهد.

به بیان ساده، کروموزوم های X نسبت به کروموزوم های Y در معرض خطر بیشتری برای جهش خود ایمنی هستند. از آنجایی که زنان دارای دو کروموزوم X هستند، “دو برابر شدن مقدار ژن” خطر خود ایمنی را دریافت می کنند.

هورمون ها و خطرات خودایمنی

استروژن یک هورمون پیش التهابی است و آندروژن مانند تستوسترون یک هورمون ضد التهابی است. از آنجایی که زنان دارای سطوح بسیار بالاتری از استروژن پیش التهابی نسبت به مردان هستند، بیشتر مستعد ابتلا به مشکلات خودایمنی هستند. با این حال، این نظریه هنوز در حال بررسی است.

اختلالات خود ایمنی و بینایی

انواع مختلفی از اختلالات خود ایمنی وجود دارد. مواردی که بیشتر در زنان دیده می شود عبارتند از:

• آرتریت روماتوئید (RA) باعث آسیب به بافت همبند سالم موجود در چشم ها و سایر نواحی در سراسر بدن می شود. مشکلات چشمی مرتبط با RA شامل سندرم چشم خشک، یووئیت ، اسکلریت، آب مروارید و موارد دیگر است.
• علائم لوپوس شامل بثورات اطراف پلک و واسکولیت شبکیه است. لوپوس همچنین ممکن است باعث خشکی چشم، اسکلریت و آسیب عصب بینایی شود.
• بیماری گریوز بر غده تیروئید تأثیر می گذارد و باعث تولید بیش از حد هورمون تیروئید می شود. بیماری گریوز چشم ها را از طریق التهاب ، برآمدگی چشم، ناهماهنگی چشم و موارد دیگر تحت تاثیر قرار می دهد. بیماران همچنین ممکن است به بیماری چشم تیروئید مبتلا شوند که مجموعه ای از علائم و عوارض خاص خود را دارد.
• مولتیپل اسکلروزیس (MS) به بافت سالم مغز و نخاع آسیب می رساند . شایع ترین علامت مرتبط با بینایی ام اس، التهاب عصب بینایی (نوریت بینایی) است.

دیابت و بینایی

انجام عادات سالم می تواند به محافظت از چشم در برابر بیماری هایی مانند دیابت کمک کند.

احتمال ابتلای مردان به دیابت نوع ۲ دو برابر زنان است. با این حال، عوارض دیابت، مانند بیماری قلبی، بیشتر زنان را تحت تاثیر قرار می دهد.

دیابت به تنهایی می تواند عواقب جدی برای بینایی داشته باشد، مانند رتینوپاتی دیابتی. رتینوپاتی دیابتی در نتیجه آسیب به رگ های خونی شبکیه ناشی از قند خون بالا به طور مداوم ایجاد می شود. این رگ های خونی آسیب دیده در شبکیه شروع به نشت می کنند که می تواند منجر به عوارض تهدید کننده بینایی شود.

رتینوپاتی دیابتی همچنین می تواند منجر به تورم در ماکولا شود. هر دو ادم ماکولا و رتینوپاتی دیابتی می توانند در صورت عدم مدیریت علائم منجر به کوری شوند.

بیماری قلبی و دیابت معمولاً باهم ظاهر می شوند. عوامل خطر عمده برای بیماری قلبی، مانند فشار خون بالا و کلسترول بالا، می توانند باعث انسداد یا خونریزی در چشم شوند و بینایی را تهدید کنند.

بیماری قلبی علاوه بر تاثیر بر چشم ها، علت اصلی مرگ و میر زنان در ایالات متحده است. این امر حفظ یک سبک زندگی سالم و انجام معاینات فیزیکی و چشمی منظم را بسیار مهم می کند.

چگونه زنان می توانند از بینایی خود محافظت کنند؟

در اینجا اقداماتی وجود دارد که می توانید برای محافظت از بینایی خود انجام دهید:

سلامت چشم خود را در اولویت قرار دهید

زنان ۱۸ تا ۶۰ ساله باید حداقل هر دو سال یک بار معاینه جامع چشم را انجام دهند. اگر به دلیل سابقه خانوادگی یا سابقه بینایی خود به عنوان یک بیمار در معرض خطر در نظر گرفته می شوید، باید هر سال یک معاینه چشم انجام شود. برنامه ریزی و انجام معاینه چشم می تواند به شما آرامش خاطر بدهد زیرا بدانید که بینایی و سلامت چشم شما در بهترین حالت است.

همچنین برای زنان مهم است که هرگونه تغییر بینایی را تشخیص دهند و آن را به چشم پزشک گزارش دهند، حتی اگر تغییر لزوماً آنها را آزار ندهد. تغییرات بینایی می تواند چیزی جزئی باشد یا ممکن است بینایی را تهدید کند. آگاه کردن چشم پزشک از تغییرات در بینایی می تواند آنها را در مسیر درستی برای درمان احتمالی قرار دهد.

سابقه پزشکی خانواده خود را بدانید

ژنتیک و سابقه خانوادگی نقش مهمی در بینایی دارند. از عیوب انکساری جزئی گرفته تا گلوکوم و AMD، شرایط بینایی می تواند به صورت ژنتیکی منتقل شود.

آگاهی از سابقه خانوادگی خود و اطلاع دادن به پزشک در مورد شرایطی که در خانواده شما وجود دارد، می تواند به او کمک کند تا مراقب شرایط خاص باشد.

از سیگار کشیدن خودداری کنید یا آن را ترک کنید

سیگار هیچ چیز مثبتی به سلامتی شما نمی‌افزاید. افراد سیگاری در معرض خطر بیشتر آب مروارید، AMD، شرایط التهابی و موارد دیگر هستند.

اگر سیگار می کشید، برای ترک آن تلاش کنید. افراد غیر سیگاری باید از سیگار کشیدن خودداری کنند.

عینک آفتابی بزنید

عینک آفتابی فقط برای روزهای تابستانی در استخر نیست. استفاده از عینک آفتابی هر زمان که در فضای باز هستید یا هنگام رانندگی، می تواند از چشمان شما در برابر اشعه های مضر UV محافظت کند. اطمینان حاصل کنید که از عینک آفتابی با کیفیتی استفاده می کنید که ۹۹٪ تا ۱۰۰٪ اشعه های UVA و UVB را مسدود می کند.

یک رژیم غذایی متعادل بخورید

استفاده از میوه‌ها، سبزیجات و آنتی‌اکسیدان‌ها در رژیم غذایی می‌تواند به تأخیر یا جلوگیری از شروع برخی بیماری‌های چشمی کمک کند. همچنین خوب است که:

• غلات کامل و چربی های سالم بخورید.
• پروتئین خود را از گوشت بدون چربی، ماهی، آجیل و تخم مرغ دریافت کنید .
• آب فراوان بنوشید.

همچنین می‌توانید ویتامین‌های خاصی را برای تکمیل رژیم خود مصرف کنید: ویتامین A (و بتاکاروتن)، ویتامین C، ویتامین E و روی همگی گزینه‌های خوبی برای حفظ سلامت چشم‌های شما هستند.

ورزش متوسط را در برنامه روزانه خود بگنجانید

توصیه می شود برای حفظ سلامت جسمانی، هر هفته ۱۵۰ دقیقه (۲٫۵ ساعت) فعالیت متوسط انجام دهید. این مقدار را می توان به فعالیت های کوچک در طول هفته تقسیم کرد تا هدف قابل کنترل تر به نظر برسد.

نمونه هایی از فعالیت های متوسط شامل پیاده روی سریع، رقصیدن، دوچرخه سواری، ایروبیک، پیاده روی، اسکیت و … است. فعالیت بدنی منظم می تواند به کاهش خطر ابتلا به بینایی و سایر شرایط سلامتی کمک کند و با افزایش سن احساس خوبی به شما بدهد.

به گزارش کیاپرس به نقل از روزنامه جام جم، سال سخت دیگر در انتظار وزارت بهداشت. این چندمین سالی است که نسبت به شرایط مالی نابسامان بخش سلامت هشدار داده می‌شود.

پیش از این، شیوع کرونا، وضعیت این وزارتخانه را به مرز بحران رسانده بود و حالا در کنار مشکلات قبلی، گمانه‌زنی‌ها از کم‌توجهی به بخش بودجه‌ احتمالی سال آینده نظام سلامت به‌دلیل کسری بودجه دولت و چالش‌های اقتصادی مختلف کشور، نگرانی‌ها را از سرنوشت بهداشت و درمان کشور درحالی بیشتر کرده که اکنون بار بدهی ۹۷ هزار میلیارد تومانی این وزارتخانه دربخش‌های دارویی،پرسنلی وپیمانکاران نیز برشانه‌هایش سنگینی می‌کند.

در حالی که ۱۱۰ روز به پایان سال ۱۴۰۳ باقی مانده‌، وضعیت منابع مالی حوزه سلامت در بخش‌های مختلف چندان مساعد نیست و شاید همین موضوع، باعث نگرانی وزیر بهداشت و البته رئیس‌جمهور شده که باعث شد او به وزارت بهداشت برود و از اوضاع و احوال حوزه سلامت کشور مطلع شود. در همین راستا با توجه به مشکلات عدیده حوزه بهداشت و سلامت مثل کمبود بودجه، کمبود نیروی انسانی، امکانات پزشکی و درمانی و… با دکتر علی سلحشور، سرپرست اداره کل روابط‌عمومی و امور بین‌الملل سازمان نظام پزشکی کشور به گفت‌وگو پرداختیم.

بیشترین کمبود بودجه در نظام بهداشت و درمان مربوط به کدام حوزه است؟ چرا؟

بیشترین کمبود به حوزه پیشگیری و بهداشت عمومی مربوط است. درحال حاضر تمرکز بیشتر بر درمان است و اقدامات پیشگیرانه در اولویت‌های بعدی قرار دارد. این کمبود ناشی از نبود منابع مالی پایدار و نبود برنامه‌های بلندمدت برای کاهش هزینه‌های درمانی است، درحالی‌که اگر ما اگر از قبل پیشگیری کنیم نیازی نیست برای درمان، آن‌قدر هزینه کنیم. وقتی ما نگاهمان به حوزه درمان گاها نگاه سودآوری باشد همه‌چیز را از دست می‌دهیم و فکر می‌کنیم که از درمان باید پول دربیاوریم. درحالی که در دنیا برای پیشگیری و درمان هزینه و سوبسید می‌دهند و نگاهشان به درمان سودآوری نیست.

یعنی برخی از افراد طرفدار بیماری مردم هستند؟

بله می‌خواهند که این اتفاق بیفتد.

با توجه به این‌که سهم سلامت از درآمد ناخالص داخلی که زمانی نزدیک به ۸ درصد بود، طی سال‌های گذشته به ۴ درصد کاهش یافته، علت این مسأله چیست؟

یکی از اصلی‌ترین عوامل، تورم و کاهش ارزش پول ملی است که باعث افزایش هزینه‌های عمومی کشور شده و همین موضوع باعث کاهش سهم بودجه‌ای سلامت از GDP می‌شود. علت دیگر اولویت‌های نامناسب بودجه‌ای است، مثلا وقتی نظام سلامت در اولویت‌های بالایی قرار نگیرد، طبیعتا بودجه مناسبی هم برای آن درنظر نمی‌گیرند.

درحالی‌که سلامت باید الان به اندازه حوزه‌هایی مثل امنیت در اولویت‌های بالای کشور باشد و به همان میزانی که برای مباحث امنیتی بودجه درنظر می‌گیرند باید برای سلامت نیز بودجه مناسب درنظر بگیرند. علت دیگر سوءمدیریت منابع است. یعنی تخصیص ناکارآمد بودجه به بخش‌های غیرضروری و طرح‌های کم‌بازده است. همچنین وابستگی به منابع ناپایدار است. وقتی ما به درآمدهای غیرپایدار وابسته هستیم و وقتی این درآمدها کاهش پیدا می‌کند، ناخوداگاه بر روند نظام سلامت نیز تاثیر می‌گذارد.

آیا درآمدهای نظام سلامت از محل ارائه خدمات خود کمکی به حل مسائل آن نمی‌کند؟

در کل دنیا سلامت جزو وظایف اصلی دولت‌ها محسوب می‌شود. بر این اساس در بسیاری از کشورها، مردم پولی برای درمان نمی‌دهند و بیمه‌ها این هزینه‌ها را تقبل می‌کنند و این به معنای آن است که حوزه سلامت حوزه بسیار هزینه‌بری است و سودآوری آن برای دولت نباید باشد بلکه سودآوری آن باید برای تولیدکننده تجهیزات و موادمصرفی باشد؛ چراکه دولت‌ها پول می‌دهند برای این‌که مردم از جیبشان پولی ندهند اما در کشور بسیاری از مسائل را می‌خواهند از جیب خود نظامی که نیازمند بودجه است، حل کنند. مثلا می‌خواهند پرداختی‌های دانشگاه‌ها را از درآمدهای اختصاصی آن مرتفع کنند، درحالی‌که خود دانشگاه محلی است که باید بودجه بگیرد تا بتواند پول دهد.

اکنون بیش از ۶۰ درصد از هزینه‌های سلامت از جیب مردم پرداخت می‌شود. این نشان از اختلاف بیش از دو برابری با اهداف برنامه‌های توسعه کشور دارد. برای این مسأله چه راهکاری وجود دارد؟

گسترش پوشش بیمه‌ای جامع و پایدار یعنی وقتی ما تقویت منابع بیمه‌ای را داشته باشیم، طبیعتا کاهش سهم پرداخت از جیب مردم صورت می‌گیرد. باید حتما و حتما بازنگری در نظام بیمه و یارانه‌های نظام سلامت صورت گیرد. همچنین دولت باید سهم بیشتری از منابع عمومی را به بخش سلامت اختصاص دهد.

علاوه بر آن باید مالیات بر کالاهای آسیب‌رسان مثل دخانیات و نوشیدنی‌های قندی و همه مواد غذایی مضر برای سلامتی انسان افزایش پیدا کند، چرا که ما برای دخانیات افزایش مالیاتی ایجاد نمی‌کنیم اما مالیات افرادی را که در حوزه سلامت کار می‌کنند، افزایش می‌دهیم. اصلا باورکردنی نیست این سیاست! مورد دیگر اجرای طرح‌های پیشگیرانه و کاهش هزینه‌های درمانی است. ما باید تمرکز بیشتری بر پیشگیری داشته باشیم چراکه هرچه بیشتر به سلامت مردم برسیم نیاز پرداخت از جیب آنها کمتر خواهد شد.

برخی از کارشناسان حوزه دارو، طرح دارویار را طرحی شکست‌خورده می‌دانند. آیا با توجه به مشکلات عدیده مالی این وزارتخانه در بخش‌های مختلف، ادامه چنین طرحی ضروری است؟

طرح دارویار کاملا برای مردم بوده و ادامه این طرح با وجود مشکلات مالی روی کاغذ و تئوری کاملا ضروری است اما واقعا نیازمند اصلاحات است و بااین شرایط نمی‌شود ادامه داد. این طرح برای کاهش هزینه‌های دارویی مردم اجرا شد اما چون تخصیص کامل بودجه‌ای برای آن صورت نگرفت، تنها بخشی از این طرح محقق شد. برای بهبود این مسأله باید بودجه پایدار به این طرح اختصاص داده شود و در فرآیند اجرای آن نیز بازنگری صورت گیرد که باعث کاهش بهبود هدررفت منابع شود.

اما برخی معتقدند این طرح باعث نایاب شدن معمولی‌ترین داروها شده؟

وقتی قرار باشد یک بودجه‌ای برای پرداخت داروها درنظر گرفته شود و این داروها تولید و به‌صورت رایگان به دست مردم برسد و بعدا هم قرار است این پول به سازندگان داده شود اما وقتی داده نمی‌شود تولیدکنندگان دیگر آن دارو را نمی‌سازند و طبیعی است که آن دارو نایاب می‌شود! ما متاسفانه در کشور بسیاری از مشکلات‌مان را با زور حل می‌کنیم، مثلا می‌خواهیم مشکل کمبود پزشک متخصص در مناطق محروم ناشی از فراهم نکردن شرایط مناسب و پرداخت کافی را با اجبار پزشکان برای گذراندن طرح در آن مناطق برطرف کنیم اما برای تولید اجبار کاری را پیش نمی‌برد.

با توجه به مشکلات مالی وزارت بهداشت، آیا وعده‌هایی نظیر افزایش اضافه‌کار پرستاران دور از واقعیت نیست؟

در حال حاضر با توجه به محدودیت‌های مالی که در نظام سلامت داریم، افزایش امکانات مراکز درمانی، افزایش حقوق پرستاران و… بدون تعیین منابع پایدار دور از واقعیت است. برای این مسأله باید سهم بودجه سلامت از GDP افزایش پیدا کند. نمی‌شود که سهم بودجه ای سلامت زیر ۴ درصد باشد و ما بتوانیم همه این مسائل را هم حل کنیم.

همچنین اصلاح پرداخت حقوق و کارانه‌ها بسیار مهم است. مثلا من پزشک امروز بیمار را درمان می‌کنم اما پول من را یک سال بعد می‌دهند، آن هم نه کل پول چراکه نظام پرداخت پلکانی وجود دارد که کمتر از نصف مبلغ را به پزشک می‌دهند. غیر از آن، یک حقوق ۱۳- ۱۲ میلیونی به پزشک متخصص می‌دهند که با این اعداد و ارقام برای شغل‌هایی که مستقیما با سلامت مردم در ارتباطند و بسیار استرس‌زا هستند این روند ادامه‌دار نخواهد بود. نکته جالب دیگر این است که درمان مردم در شیفت صبح و زمان اداری با شیفت عصر و شب هیچ تفاوتی از نظر مالی برای پزشک ندارد! خب همین است که همه فرار می‌کنند!

برای برون رفت از چالش‌های مالی در حوزه بهداشت و درمان، بودجه مورد نیاز چقدر است؟

براورد ما این است که اگر بخواهیم کاهش سهم پرداختی مردم را به ۳۰درصد یا کمتر داشته باشیم نیاز به دو برابر بودجه فعلی یعنی چیزی حدود ۱۲۰ همت داریم.

به گزارش کیاپرس به نقل از هلث سنترال، یک آزمایش خون منفرد که بتواند به طور قطع ثابت کند که شما مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس (MS) هستید در حال حاضر وجود ندارد. با این حال، روش‌هایی وجود دارد که نمونه‌های خون می‌توانند اطلاعات مربوط به بیماری را هم در حین تشخیص و هم بعد از آن در اختیار متخصصان قرار دهند.

دکتر آشیلفس نترانوس، متخصص مغز و اعصاب می گوید: «متاسفانه، ما هنوز آزمایش خونی نداریم که بتواند ام اس را به طور دقیق تشخیص دهد. با این حال، ما از چندین آزمایش خون برای کمک به رد سایر بیماری‌هایی که می‌توانند علائم ام‌اس را تقلید کنند، استفاده می‌کنیم.»

چگونه ام اس تشخیص داده می شود؟

معیارهای تشخیصی خاصی برای تشخیص ام اس وجود دارد:

تاریخچه پزشکی

شما باید به یک پزشک،به ویژه یک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید، وی در صورت مشکوک شدن به ام اس، ابتدا سابقه پزشکی شما را می گیرد. وقتی بیمار را با علائم می‌بینیم، یک شرح حال کامل می‌گیریم تا مشخص کنیم که آیا علائم هم از نظر نوع و هم از نظر نحوه تکامل آنها در طول زمان با ام‌اس همخوانی دارد یا خیر.

معاینه بدنی

سپس پزشک شما احتمالاً یک معاینه فیزیکی جامع انجام می‌دهد و به دنبال نشانه‌هایی از اختلال عملکرد بخش‌های مختلف مغز، نخاع یا اعصابی است که مغز را به چشم‌ها متصل می‌کند. این موارد ممکن است شامل آزمایش رفلکس، مشاهده راه رفتن و بررسی تعادل باشد. دکتر هریسون می‌گوید: «اگر شرح حال و معاینه فیزیکی مربوط به ام‌اس باشد، ما بیمار را برای MRI مغز و نخاع و گاهی تصویربرداری از چشم‌ها یا اعصاب متصل به چشم می‌فرستیم».

ام آر آی

تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) می تواند تعیین کند که آیا شما ضایعات مغزی دارید یا خیر که نشانه ام اس است. دکتر هریسون خاطرنشان می کند که اگر تشخیص تایید شود، آزمایش بیشتری لازم نیست. در برخی موارد، هیچ ضایعه مغزی با ام اس دیده نمی شود. در صورت نیاز به شواهد بیشتر، بیمار برای آزمایش مایع نخاعی فرستاده می شود.

پزشکان همچنین به دنبال علائم عصبی هستند که با ام اس سازگار است. در نهایت، وجود التهاب در مایع اطراف مغز و نخاع، به نام مایع مغزی نخاعی (CSF) نیز می تواند در تشخیص کمک کند.

دکتر نترانوس که مقاله ای در مورد تکامل تشخیص ام اس در گزارش های کنونی عصب شناسی و علوم اعصاب منتشر کرده است، می گوید : «توانایی ما برای تشخیص ام اس با گذشت زمان بهتر و بهتر می شود و این زمینه در چند دهه گذشته پیشرفت چشمگیری داشته است.» او می‌گوید: «با این حال، تشخیص اشتباه ام‌اس هنوز هم در جامعه یک مشکل اساسی است.»

در واقع، یک مطالعه نشان داد که تقریباً از هر پنج بیمار، یک نفر به‌طور نادرست مبتلا به ام اس تشخیص داده می‌شود، در حالی که واقعاً بیماری دیگری دارد. بیایید نگاهی گذرا به برخی از این شرایط شبیه به هم بیاندازیم و اینکه چگونه آزمایش خون می تواند به جلوگیری از تشخیص اشتباه کمک کند.

آزمایش‌های خونی که شرایط مشابه را رد می‌کند

در حالی که هیچ آزمایش خونی نمی‌تواند ام اس را تعیین کند، اما می‌تواند به تشخیص اینکه آیا بیماری دیگری شبیه به ام‌اس دارید یا نه کمک کند. این آزمایش‌های خون می‌توانند شرایطی را که شبیه ام اس هستند را رد کنند، از جمله:

• اختلال آنتی بادی گلیکوپروتئین الیگودندروسیت میلین (MOGAD)
• اختلال طیف نورومیلیت اپتیکا (NMOSD)
• بیماری های ارثی نادر
• سندرم شوگرن
• برخی عفونت ها
• لوپوس اریتماتوی سیستمیک
• کمبود ویتامین و مواد معدنی

دکتر هریسون توضیح می دهد: «هر زمان که بیمار از نظر ام اس مورد ارزیابی قرار می گیرد، باید شرایط مشابه یا شبیه به ام اس را در نظر گرفت. زمانی که شرح حال بیمار خود را می گیریم و به MRI نگاه می کنیم، به دنبال نشانه های هشداردهنده می گردیم که به معنای جنبه هایی از تاریخچه بیمار یا ظاهر ناهنجاری هایی در MRI است که برای ام اس معمول نیست.»

انجام آزمایش های خونی که به طور دقیق این شرایط را رد می کند می تواند به تایید ام اس کمک کند. یکی از این آزمایش ها: آزمایش آنتی بادی ضد هسته ای (ANA) است. پس از اینکه یک فلبوتومیست یا تکنسین فلبوتومی نمونه برداری کرد، خون شما در آزمایشگاه از نظر آنتی بادی های ضد هسته ای تجزیه و تحلیل می شود. این پروتئین ها می توانند نشان دهند که شما یک اختلال خود ایمنی دارید. سپس پزشکان می توانند از این نتایج برای کمک به تشخیص یا کاهش شرایط خودایمنی مانند لوپوس اریتماتوز سیستمیک و سندرم شوگرن استفاده کنند.

یکی دیگر از شرایط تقلید کننده ام اس ، NMOSD است که می تواند با آزمایش خون آنتی بادی AQP4-IgG یا آنتی بادی MOG (MOG-IgG) بررسی شود. پزشک شما احتمالاً این آزمایش را پس از مشاهده موارد زیر انجام می دهد:

• ضایعات نخاعی که تمایل زیادی به بزرگ شدن دارند و بخش های طولانی از نخاع را می گیرند (در حالی که در MS فقط ضایعات کوچک در نخاع اتفاق می افتد).
• درگیری خفیف مغز و در مناطقی از مغز که با ام اس متفاوت است.
• آسیب عمیق تر به مسیرهای بینایی نسبت به آنچه در ام اس رخ می دهد.

دکتر نترانوس می‌گوید: گاهی اوقات آزمایش خون می‌تواند منفی کاذب نشان بدهد (این امر گاهی در موارد NMOSD اتفاق می‌افتد)، بنابراین متخصصان ام‌اس نیز برای تشخیص دقیق به شدت به تاریخچه پزشکی و الگوی ضایعات در MRI تکیه می‌کنند.»

پس از تشخیص مولتیپل اسکلروزیس

پس از انجام آزمایش‌های خون، MRI و سایر آزمایش‌های تشخیصی، وقت آن است که با پزشک خود برای تهیه برنامه‌ای برای درمان همکاری کنید. دکتر هریسون می گوید : «به محض اینکه تشخیص ام اس تأیید شد، بیماران باید فوراً در مورد شروع درمان اصلاح کننده بیماری (DMT) برای درمان ام اس مشاوره دریافت کنند. ثابت شده است که این داروها به جلوگیری از عودهای بعدی، بدتر شدن ناتوانی و بدتر شدن بار بیماری در MRI کمک می کنند. هر چه زودتر رون ددرمانی شروع شود، در دراز مدت وضعیت بیمار بهتر خواهد بود.»

دکتر نترانوس توضیح می دهد که بسیاری از بیماران ام اس که مبتلا به DMT هستند، به طور منظم، معمولاً هر سه تا شش ماه یکبار، برای نظارت بر اثرات داروها و ارزیابی عوامل خطر مختلف، نیاز به آزمایش خون دارند. به عنوان مثال، برای نظارت بر آنزیم های کبدی با استفاده از اینترفرون، به آزمایش خون نیاز دارید، زیرا آسیب کبدی یک عارضه جانبی احتمالی است. برخی از پزشکان، از جمله مطب دکتر نترانوس، به بیماران ام‌اس پیشنهاد می‌کنند که آزمایش‌های خون را به طور منظم از خانه و از طریق بهداشت از راه دور کنترل کنند. یک فلبوتومیست از بیماران واجد شرایط بازدید می کند و نمونه ها به آزمایشگاه تحویل داده می شود. ممکن است از پزشک خود بپرسید که آیا امکان انجام آزمایش خون در خانه وجود دارد یا خیر، بنابراین می توانید به راحتی وضعیت خود را بررسی کنید.

درمان مولتیپل اسکلروزیس

در صورت تشخیص، پزشک چندین راه احتمالی را برای درمان بیماری شما بررسی خواهد نظیر :

تزریقات درمان اصلاح کننده بیماری (DMT)

DMT ها برای افراد مبتلا به ام اس عودکننده تجویز می شوند و فرآیند التهاب را تغییر می دهند، در درجه اول با کند کردن تولید سلول های ایمنی که به میلین حمله می کنند. DMT هایی که به صورت تزریقی تحویل داده می شوند عبارتند از:

• بتاسرون (اینترفرون بتا-۱b
• آوونکس (اینترفرون بتا-۱a)
• پلگریدی (اینترفرون پگیله بتا-۱a)
• کوپاکسون یا گلاتوپا (گلاتیرامر استات یا GA)
• Kesimpta (ofatumumab)

تزریقات درمان اصلاح کننده بیماری (DMT)

برخی از داروها به صورت داخل وریدی تجویز می شوند و نیاز به مراجعه به مراکز انفوزیون هر چند هفته یا چند ماه یکبار دارند. نمونه هایی از تزریق DMT عبارتند از:

• لمترادا (المتوزوماب)
• Ocrevus (ocrelizumab)
• ریتوکسان، روکسینس و تروکسیما (ریتوکسیماب)
• تیسباری (ناتالیزوماب)

درمان های اصلاح کننده خوراکی

DMT های خوراکی از سال ۲۰۱۰ برای ام اس در دسترس هستند و اگر با داروهای دیگر موفقیت آمیز نبوده اید و تا حد امکان کمتر سوزن را در زندگی خود ترجیح می دهید، گزینه بسیار خوبی هستند. DMT های خوراکی عبارتند از:

• اوباجیو (تری فلونوماید)
• گیلینا (فینگولیمود)
• میزنت (siponimod
• Mavenclad (کلادریبین)
• Teceiferda (دی متیل فومارات)
• زپوزیا (اوزانیمود)

کورتیکواستروئیدها

کورتیکواستروئیدها را می توان به صورت قرص، آمپول، اسپری یا کرم موضعی دریافت کرد. اگر به تسکین سریع نیاز دارید، پزشک معمولاً یک درمان IV با دوز بالا را طی سه تا پنج روز تجویز می‌کند و سپس یک قرص با دوز پایین‌تر را برای یک تا دو هفته دیگر تجویز می‌کند. داروهای استروئیدی رایج عبارتند از:

• کورتف (هیدروکورتیزون)
• سلستون (بتامتازون)
• دکادرون (دگزامتازون)
• اوراپرد (پردنیزولون)
• پردنیزون Intensol، Deltasone یا Cordrol (پردنیزون)
• سولو-مدرول (متیل پردنیزولون)

درآخر

تشخیص و درمان مولتیپل اسکلروزیس مشکل و پیچیده است. اما با آزمایش‌های امروزی برای ارزیابی وجود ام‌اس، همراه با پیشرفت‌های اخیر در درمان، شما راه های زیادی برای کنترل و درمان این بیماری دارید.