خطر سرطان ناشي از مصرف نامناسب كودهاي شيميايي چقدر است؟

اين روزها با مرور اخبار رسانه هاي مختلف درباره افزايش نرخ سرطان ناشي از مصرف نادرست سم و كود شيميايي نامناسب مي شنويم و مي خوانيم كه كم و بيش موجب نگراني برخي مردم شده است كه آيا محصولات كشاورزي كه مصرف مي كنند در گروه محصولات سلامت قرار دارند يا خير. اين موضوع در حالي موجب نگراني مردم شده كه نه تنها مصرف محصولات تهيه شده با كود سمي يا كود اضافي موجب بروز بيماري و اختلال در ارگان هاي دروني مي شود بلكه تماس با اين محصولات نيز مي تواند خطراتي را براي مصرف كننده به همراه داشته باشد، مسئولان بهداشت و درمان كشور هشدار مي دهند كه امروز مصرف بي رويه و غير اصولي سموم دفع آفات و كودهاي شيميايي در بخش كشاورزي باعث رشد ابتلا به سرطان و ديگر بيماري ها در اين مناطق شده است.

دكتر احمد اصغرزاده، عضو هيات علمي موسسه تحقيقات خاك و آب

اين يك بحران جهاني است

بر اساس گزارش سازمان كشاورزي و خواربار جهاني بين ۶۰ـ۴۰ درصد افزايش توليدات كشاورزي در جهان طي سه دهه گذشته مرهون مصرف كودهاي شيميايي بوده است ولي امروزه مصرف بي رويه، نابجا و نابه هنگام كودهاي شيميايي و فلزات سنگين همراه آنها، مشكلاتي را به وجود آورده است و توجه جهاني به اين امر جلب شده است. واقعيت اين است كه توليد محصولات كشاورزي در كشاورزي معمول، بدون تامين عناصر غذايي مورد نياز گياهان و محصولات باغي مقدور نيست ولي منبع تامين آن، مقدار و مواد همراه آنها اهميت زيادي دارد و از عنصري به عنصر ديگر نيز اين موضوع متفاوت است، به عنوان مثال مصرف انواع كودهاي نيتروژنه در توليد انواع ميوه ها بايد در حدي باشد كه سبب آلودگي آب هاي زيرزميني و در گياه به فرم اسيدهاي آمينه آزاد تجمع نكند، ولي در خصوص فسفر و پتاسيم كه اغلب به صورت كود مصرف مي شوند تجمع آنها در گياه و محصولات آنها ايجاد مشكل نمي كند اما اغلب كودهاي حاوي اين عناصر داراي فلزات سنگين هستند كه جذب آنها در گياهان سبب مشكلات بهداشتي در مصرف كنندگان مي شود و اين موضوع در خصوص عناصر كم مصرف نيز مانند كودهاي فسفره و پتاسه است. در صورتي كه انواع كودهاي شيميايي استاندارد، آگاهانه و تحت نظارت مصرف شوند، نه تنها مشكل ساز نيستند بلكه سبب افزايش كيفيت و كميت محصول، در كشاورزي معمول نيز مي شوند.

كود حيواني هم مي تواند خطرناك باشد

برخي افراد مدعي اند كه از كود حيواني براي توليد محصولات شان استفاده مي كنند و اين كود در مقايسه با كود شيميايي برتري هايي دارد.
آنها بر اين باورند كه چون محصول شان كود حيواني دريافت كرده محصول بهتري است. در حالي كه اگر كود حيواني بدون رعايت استانداردهاي لازم توليد شود يا از فاضلاب هاي غير اصولي كه احتمال آلودگي آنها زياد استفاده شود، احتمال ابتلا به بيماري ها در مصرف كننده بالا مي رود. شخصاً فردي را مي شناسم كه به خاطر ابتلا به كيست هيداتيك كه از اين طريق به آن مبتلا شده بود، حدود ۳۰ سال درگير بيماري بوده و سختي هاي زيادي كشيد. بنابراين علاوه بر كود شيميايي، كود حيواني و حتي آلودگي آب و فاضلاب نيز مي تواند موجب آلودگي ميكروبي ميوه ها، سبزيجات و محصولات كشاورزي شود و وقتي نظم و نظارتي بر توليد محصولات وجود داشته باشد در اين حالت متخصصان و باغبانان مي توانند خيال ما را راحت كنند كه ما ميوه هايي سلامت را مصرف مي كنيم.

دكتر محمدرضا رضاپناه، مدير قطب علمي كشاورزي ارگانيك و عضو انجمن ارگانيك ايران

مصرف كود بايد نظام مند باشد

«بايد در سيستم كشاورزي نظمي برقرار شود و نظارتي وجود داشته باشد تا كسي نتواند كود اضافه يا سم بيش از اندازه به محصولات بزند. البته اين نكته نيز مطرح هست كه وقتي گياهي كود و مواد شيميايي در اختيار دارد به اندازه مثبت اين كود را جذب مي كند و اين گونه نيست كه بيش از نيازش آن را جذب كند. پس كود اضافه جذب گياه نمي شود. بنابراين نمي توان اين گونه تصور كرد كه يك سيب زميني بزرگ كود شيميايي زيادي دريافت كرده تا سايزش بزرگ شده است. تشخيص سلامت ميوه و ميزان كود شيميايي كه دريافت كرده است بايد در نظام توليد كشور مورد بررسي قرار گيرد. امكان داوري در اين زمينه كار مردم نيست. سيستم نظارت و آموزشي توليد بايد به گونه اي در كشور فعاليت كند كه نظارت بر توليد محصولات داشته باشد زيرا شرايط و امكاني كه ما از هر محصول و ميوه يك نمونه براي آزمايش بفرستيم، وجود ندارد. بنابراين بايد نظارتي همگاني و حساب شده بر توليد محصولات وجود داشته باشد.»

تاثير مخرب سموم تا نيم قرن باقي مي ماند

«در جهان سالانه ۷۰ هزار مورد سرطان و حدود ۳۰ هزار مورد مرگ ناشي از سرطان در جهان ثبت مي شود. در اين آمار با افزايش شديد سرطان هاي سيستم گوارشي مخصوصاً سرطان معده روبرو هستيم كه عامل آن باقي ماندن سموم و كود شيميايي در خوراكي ها و مواد غذايي است.» غلامرضا قاسم پور، مشاور رئيس سازمان ملي استاندارد با اشاره به اين مطلب مي گويد: «تاثيرات مخرب و مضر برخي سموم كشاورزي تا نيم قرن در خاك و محصولات به دست آمده از آن باقي مي ماند و همين مسئله موجب شده برخي محصولات كه به عنوان سالم به ديگر كشورها صادر شده، برگردانده شود. مشاور رئيس سازمان ملي استاندارد ادامه داد: «آلودگي سموم كشاورزي از طريق چشم، دهان، پوست و ريه ها به بدن منتقل مي شود و اين انتقال هم براي كشاورزان و هم مصرف كنندگان بروز مي كند. بنابراين كساني كه از كودهاي شيميايي استفاده مي كنند بايد نسبت به اين نوع آلودگي هوشيار باشند.»

سرطان هاي ناشي از فلزات سنگين

قاسم پور اضافه كرد: «براساس منابع بين المللي در اين زمينه هر تركيب خارجي سمي كه به صورت طبيعي يا در مقادير مجاز در محصولات و مواد غذايي وجود نداشته باشد و از طرفي كيفيت فيزيكي و شيميايي و بيولوژيكي غذا را تحت تاثير قرار دهد، در گروه آلاينده هاي مواد غذايي قرار مي گيرد. آلاينده هاي شيميايي در ۳ نوع طبيعي سموم قارچي و هيستامين ها، مصنوعي همانند آفت كش ها، فلزات سنگين و كودهاي شيميايي و زيست محيطي در هوا، آب و خاك و هواي آلوده شناسايي شده است. علاوه بر اين فلزات سنگين كارديوم و ارسنيك، جيوه و سرب نيز از جمله آلودگي هايي است كه سبب اثرات سوء بر عملكرد كليه ها، ضايعات استخواني و ابتلا به سرطان مي شود.»

سيب سبز/ شماره ۱۰۵/ نيمه دوم دي ماه ۹۲/ انديشه رحيمي/ صفحه

اشتراک این خبر در :